Ermenistan’da Siyasi ve Dini Gerilim: Paşinyan’dan Kilise Reformu Hamlesi
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Ermeni Apostolik Kilisesi ile hükümet arasında tırmanan gerilimin ortasında, kilisede köklü bir reform yapılmasını öngören bir plan sundu. Ermenistan resmi haber ajansı Armenpress’in aktardığına göre, planın merkezinde kilisenin ruhani lideri II. Garegin‘in görevden alınması yer alıyor.
“Ruhani Bir Hedef” Olarak Nitelendirildi
Başbakan Paşinyan, II. Garegin’in görevine devam etmemesinin, öncelikle kiliseyi, dolayısıyla devleti ve toplumu yenilemek için “ruhani bir hedef” olduğunu vurguladı.
“Bu bağlamda, amacımız, II. Garegin’i, bekarlık yemini bozan başka bir rahiple değiştirmek değil” diyen Paşinyan, atılacak adımın kendilerini yenilemeyi ve ülkedeki ahlaki standartları yeniden inşa etmeyi hedeflediğini belirtti.
Reform Planının Detayları
Paşinyan’ın açıkladığı plana göre, Katolikos makamı II. Garegin’den alınacak ve yerine herhangi bir “iyi rahip”, Katolikos Vekili olarak atanacak. Ancak bu vekil, Katolikos “tahtında” kalıcı bir hak iddia edemeyecek. Yeni Katolikos seçimleri ise Ermeni Apostolik Kilisesi için yeni kurallar onaylanana kadar yapılmayacak. Kilise Kanunu’nun onaylanmasının ardından düzenlenecek seçimlerde, tüm adayların ahlaki bütünlüğü ve davranışlarının titizlikle doğrulanacağı ifade edildi. Paşinyan, bu reform hareketine bizzat önderlik edeceğini ve kendisinin de belirlenecek dini kriterleri karşılamak zorunda olacağını söyledi.
Hükümet ve Kilise Arasındaki Krizin Kökeni
Ermeni Apostolik Kilisesi ile Başbakan Paşinyan liderliğindeki hükümet arasında son dönemde ciddi bir gerilim yaşanıyor. Krizin temelinde karşılıklı suçlamalar yatıyor.
- Kilise’nin Suçlaması: Kilise, Paşinyan hükümetini Azerbaycan‘a karşı taviz vermekle suçluyor.
- Hükümetin Suçlaması: Paşinyan ise kiliseyi “devlet işlerine karışmak” ve “iktidarı ele geçirmeye çalışmakla” itham ediyor.
Paşinyan ayrıca, II. Garegin’in bekarlık yeminini bozarak çocuk sahibi olduğunu ve bu nedenle dini liderlik vasfını kaybettiğini savunuyor.
Protestolar ve Tutuklamalar
Başbakan Paşinyan, “kriminal oligarşik ruhban sınıfının iktidarı gasp etme planı yaptığını” iddia etmişti. Bu iddiaların ardından Ermenistan Ulusal Güvenlik Servisi, hükümeti yasa dışı yollarla devirmeyi planlamakla suçlanan çok sayıda kişiyi gözaltına aldı. Gözaltına alınanlar arasında Başpiskopos Bagrat Galstanyan‘ın da bulunduğu 15 kişi mahkeme tarafından tutuklandı. Şirak Başpiskoposu Mihail Ajapahyan da Eçmiadzin’deki kilise merkezine düzenlenen operasyon sonrası tutuklandı.
Gerilimi tırmandıran olaylardan biri de, 4 Mayıs 2024’te Gazah iline bağlı 4 köyün Azerbaycan’a iade edilmesi oldu. Bu kararın ardından Ermeni Kilisesi’nin çağrısıyla başkent Erivan’a protesto yürüyüşleri düzenlendi ve ülke genelinde gösteriler yapıldı. Paşinyan, istifasını talep eden kiliseye, yönetim değişikliğinin ancak seçimle mümkün olabileceği yanıtını vermişti.