Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, ülkede hükümet ile Ermeni Apostolik Kilisesi arasında tırmanan gerilimin ortasında, kilise yönetimini temelden değiştirmeyi hedefleyen kapsamlı bir reform planı açıkladı. Ermenistan resmi haber ajansı Armenpress’in haberine göre, planın merkezinde kilisenin ruhani lideri II. Garegin‘in görevden alınması yer alıyor.
Paşinyan, bu adımın yalnızca kiliseyi değil, aynı zamanda devleti ve toplumu da yenilemek için “ruhani bir hedef” taşıdığını vurguladı. Başbakan, amaçlarının ülkelerindeki ahlaki standartları yeniden inşa etmek olduğunu belirterek, “Bu bağlamda, hedefimiz II. Garegin’i, bekarlık yeminini bozan başka bir rahiple değiştirmek değildir” ifadelerini kullandı.
Paşinyan’ın Tartışmalı Reform Planının Detayları
Başbakan Paşinyan’ın sunduğu ve kendisinin liderlik edeceğini açıkladığı reform planı, birkaç önemli adımdan oluşuyor:
- Katolikos Makamı: Mevcut ruhani lider II. Garegin, Katolikos makamından alınacak.
- Geçici Yönetim: Herhangi bir “iyi rahip”, Katolikos Vekili olarak atanacak, ancak bu vekilin Katolikos “tahtında” hak iddia etme yetkisi olmayacak.
- Seçimlerin Ertelenmesi: Yeni Katolikos seçimleri, Ermeni Apostolik Kilisesi’nin yeni kuralları onaylanana kadar düzenlenmeyecek.
- Adayların İncelenmesi: Kilise Kanunu’nun onaylanmasının ardından yapılacak seçimlerde, Tüm Ermenilerin Katolikos’u olmak için aday olanların ahlaki bütünlüğü ve geçmiş davranışları titizlikle doğrulanacak.
Paşinyan, bu reform hareketinin Ermeni Apostolik Kilisesi’nin inananlarını temsil ettiğini ve sürece liderlik edecek kişilerin belirli dini kriterleri karşılaması gerektiğini, bu kriterlere kendisinin de dahil olduğunu belirtti.
Hükümet ile Kilise Arasındaki Gerilim Neden Tırmandı?
Ermenistan’da Paşinyan hükümeti ile Ermeni Apostolik Kilisesi arasındaki ilişkiler son dönemde oldukça gergin bir seyir izliyor. Kilise yönetimi, Paşinyan’ı Azerbaycan’a toprak tavizi vermekle suçlarken, Paşinyan ise kiliseyi “devlet işlerine müdahale etmek” ve “iktidarı ele geçirmeye çalışmakla” itham ediyor.
Başbakan Paşinyan, kişisel olarak da II. Garegin’i hedef alarak, onun bekarlık yeminini bozduğunu ve çocuk sahibi olduğunu, bu nedenle dini liderlik vasfını kaybettiğini öne sürüyor. Paşinyan, “kriminal oligarşik ruhban sınıfının iktidarı gasp etme planı” yaptığını iddia etmişti.
Protestolar ve Tutuklamalar
Bu gerilimin bir yansıması olarak, 4 Mayıs 2024’te Azerbaycan’a Gazah iline bağlı 4 köyün iade edilmesi kararının ardından kilisenin çağrısıyla ülke çapında protestolar düzenlenmişti. Gösteriler sonrası Ermenistan Ulusal Güvenlik Servisi çok sayıda kişiyi gözaltına almış, hükümeti yasa dışı yollarla devirmeyi planlamakla suçlanan ve aralarında Başpiskopos Bagrat Galstanyan‘ın da bulunduğu 15 kişi tutuklanmıştı. Ayrıca, kilisenin Eçmiadzin’deki merkezine düzenlenen operasyonda gözaltına alınan Şirak Başpiskoposu Mihail Ajapahyan’ın da tutuklu yargılanmasına karar verilmişti.
Paşinyan, istifasını talep eden kilise yetkililerine, yönetim değişikliğinin ancak seçim yoluyla mümkün olabileceği yanıtını vererek pozisyonunu netleştirmişti.