UCM: Macaristan, Netanyahu’yu Tutuklamayarak Yükümlülüklerini İhlal Etti
Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Ön Dava Dairesi, Macaristan‘ın, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu‘yu 3-6 Nisan 2025 tarihleri arasındaki ziyareti sırasında tutuklamayarak UCM Statüsü kapsamındaki uluslararası yükümlülüklerini yerine getirmediğine hükmetti. Mahkeme, bu önemli ihlali Taraf Devletler Meclisi’ne havale etme kararı aldı.
Mahkemenin kararında, Macaristan’ın geçici tutuklama talebini yerine getirmemesinin, Netanyahu’nun mahkeme huzuruna çıkarılmasını doğrudan engellediği belirtildi. Daire, Budapeşte yönetiminin bu ihlal için geçerli bir gerekçe sunamadığını özellikle vurguladı.
Macaristan’ın Savunmaları Geçersiz Bulundu
Karar metnine göre, Macaristan hükümeti tutuklama talebini yerine getirmediğini kabul etti. Ancak öne sürdüğü savunmalar mahkeme tarafından reddedildi. Macaristan’ın başlıca argümanları şunlardı:
- Kolluk kuvvetlerinin Netanyahu’yu tutuklaması için gerekli iç hukuk düzenlemesinin bulunmadığı iddiası.
- Netanyahu’nun uluslararası hukuk uyarınca “devlet dokunulmazlığı” ile korunduğu tezi.
Mahkeme, İsrail’in UCM’ye taraf olmamasının Netanyahu’nun tutuklanmasına engel teşkil etmediğini belirtti. Ayrıca, Macaristan’ın iç hukuk prosedürlerinin, Roma Statüsü’nden doğan bir tutuklama emrini uygulamama gerekçesi olamayacağının altı çizildi.
“Netanyahu’nun Ziyareti Sürpriz Değildi”
UCM, Netanyahu’nun ziyaretinin Macaristan hükümetinin resmi daveti üzerine gerçekleştiğini ve bu durumun bir sürpriz olmadığını kaydetti. Mahkemenin, 21 Mart 2025‘te, yani ziyaretten en az 10 gün önce Macaristan’ı işbirliğine davet ettiği hatırlatıldı. Taraf Devletler Meclisi Başkanlığı’nın da ziyaretten birkaç gün önce Macaristan Dışişleri Bakanı ile temasa geçerek ülkenin Roma Statüsü kapsamındaki yükümlülüklerini anımsattığı belirtildi.
Kararda, “Netanyahu Macaristan’a vardığında, Macaristan hem konunun aciliyetinden hem de sonradan başvurularında ortaya attığı yasal engellerden haberdar olmak zorundaydı. Üstelik Netanyahu, varışının ardından birkaç gün daha Macaristan’da kaldı.” ifadelerine yer verildi.
“Macaristan Kasıtlı Olarak Mahkemeyi Bilgilendirmedi”
Daire, Macaristan’ın mahkemeyle iletişim kurmak veya en azından talebi yerine getirmedeki engelleri bildirmek için yeterli fırsata sahip olmasına rağmen bunu yapmamayı tercih ettiğini vurguladı. Kararda, “Bu ışıkta Ön Dava Dairesi, Macaristan’ın talebi aldığında iddia edilen yükümlülük çelişkisi hakkında mahkemeyi kasıtlı olarak bilgilendirmek için hiçbir çaba göstermediği sonucuna varabilir.” denildi.
Tutuklama Kararının Geçmişi
UCM, 21 Kasım 2024‘te, Gazze’de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar nedeniyle İsrail Başbakanı Netanyahu ile eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama emri çıkardığını duyurmuştu. Bu gelişmelerin ardından Macaristan hükümeti, UCM’den ayrılma kararı aldığını açıklamıştı. Ancak Roma Statüsü’ne göre, bir ülkenin çekilmesi BM Genel Sekreteri’ne yapılan bildirimden bir yıl sonra yürürlüğe giriyor ve bu süre zarfında tüm yükümlülükler devam ediyor.