Türkiye’de Sessiz Tehlike: Boğulma Vakaları ve Çözüm Önerileri
Toplumsal Afet Derneği Genel Başkanı Rezzak Elazat, Türkiye’de yaşanan boğulma vakalarında en dikkat çekici unsurlardan birinin, kişilerin yardım istemekten çekinmesi olduğunu belirtti. Elazat, “Çırpınma ve yardım isteme davranışı Türkiye’deki boğulma vakalarında yok denecek kadar az. Bu nedenle insanlar yardım alamadan hayatını kaybedebiliyor” diyerek durumun ciddiyetine dikkat çekti. Bu önemli konu, Birleşmiş Milletler (BM) tarafından 2021’de ilan edilen 25 Temmuz Dünya Boğulmayı Önleme Günü kapsamında bir kez daha gündeme geldi.
Küresel ve Ulusal Boğulma İstatistikleri Endişe Verici
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, dünya genelinde her yıl yaklaşık 236 bin ila 300 bin kişi boğularak hayatını kaybediyor. Bu, her saat 30’dan fazla insanın bu sebeple yaşamını yitirdiği anlamına geliyor. Ölümlerin yüzde 92’si ise düşük ve orta gelirli ülkelerde meydana geliyor. En büyük risk grubunu 1-4 yaş arası çocuklar oluşturuyor.
Türkiye’de ise durum farklı değil. Her yıl 600 ila 1000 kişi suda boğulma nedeniyle hayatını kaybederken, bu vakaların büyük çoğunluğu yaz aylarında ve 1-24 yaş arası bireylerde görülüyor. Boğulmalar genellikle deniz, göl, nehir, baraj ve sulama kanallarında yaşanıyor. Özellikle Haziran ve Eylül ayları arasında vakalarda ciddi bir artış gözlemleniyor. Türkiye’deki en riskli bölgeler arasında Karadeniz kıyıları (Şile, Kilyos, Kandıra) ve Güneydoğu Anadolu’daki sulama kanalları öne çıkıyor.
“Yardım İstemekten Çekinmek Ölümcül Oluyor”
Toplumsal Afet Derneği Genel Başkanı Rezzak Elazat, boğulmaların önlenmesi için toplumsal farkındalığın ve doğru yüzme eğitimlerinin hayati olduğunu vurguladı.
“Boğulma vakalarına baktığımızda, insanlar çoğunlukla boğulma anında çevreden yardım istemiyor, utanıyor veya çekiniyor. Özellikle çırpınma ve yardım isteme davranışı Türkiye’deki boğulma vakalarında yok denecek kadar az. Bu nedenle insanlar yardım alamadan hayatını kaybedebiliyor.”
Elazat, özellikle İstanbul’da plajlarda ve Boğaz çevresinde günde yaklaşık 20-25 boğulma vakası yaşandığını, ancak cankurtaranlar sayesinde birçoğunun kurtarıldığını belirtti. Ancak herkesin bu kadar şanslı olmayabileceğini ekleyerek doğru yüzme tekniklerinin öğrenilmesinin önemini yineledi.
Boğulma Vakalarında Erkekler Daha Fazla Risk Altında
İstatistiklere göre boğulma vakalarının büyük bir bölümü 20 ile 35 yaş arası erkeklerde görülüyor. Elazat, “Vakaların yüzde 75’i erkek, yüzde 25’i ise kadındır. Bunun temel nedeni, kişilerin yüzme bilmediklerini veya zorlandıklarını çevrelerinden gizlemeleri, yardım istemekten çekinmeleridir. İnsanların ‘Ben yüzmeyi yeni öğreniyorum, yardıma ihtiyacım olabilir’ demesi bile büyük bir fark yaratabilir” dedi. Türkiye’de yüzme bilmeyenlerin oranının yüzde 85 civarında olması, eğitim ve farkındalığın ne kadar kritik olduğunu gösteriyor.
Boğulma Anında Doğru İlk Yardım Nasıl Yapılmalı?
Rezzak Elazat, boğulma anında doğru müdahalenin hayat kurtardığını belirterek şu uyarılarda bulundu:
- İlk Müdahale Suda Başlamalı: İlk yardım, mümkünse suda başlamalıdır. Cankurtaran veya dalgıç, kazazedeyi kıyıya çıkarmadan önce iki kurtarıcı soluk vererek müdahaleye başlamalıdır.
- Temel Yaşam Desteği: Kıyıya çıkarılan kişiye ‘baş-çene pozisyonu’ verilerek temel yaşam desteği sağlanmalı ve bu müdahale mutlaka ilk yardım sertifikası olan kişiler tarafından yapılmalıdır.
- Bilinçsiz Müdahalelerden Kaçının: Bilinçsizce yapılan müdahaleler, hayat kurtarmak yerine ölüme neden olabilir.
Riskli Bölgeler ve Davranışlar
Elazat, boğulma tehlikesi yaratan diğer faktörlere de değindi:
- Sulama Kanalları: Güneydoğu Anadolu ve Adana gibi bölgelerde serinlemek için girilen sulama kanalları ve akarsular ciddi tehlike oluşturmaktadır. Sosyal medya videolarından etkilenerek bu kanallara atlamak, başa alınacak bir darbe ile bilinç kaybına ve boğulmaya yol açabilir.
- Çeken Akıntı (Rip Akıntısı): Karadeniz Bölgesi’nde sıkça görülen bu akıntı, iyi yüzme bilenler için bile tehlikelidir.
- Yardım Ederken Dikkat: Boğulan birine yardım ederken, can simidi veya halat gibi ekipmanlarla uzaktan müdahale tercih edilmelidir. Yaklaşmak gerekirse, “Sakin ol, kendini bana bırak” gibi uyarılarla kazazedenin paniği önlenmelidir. Aksi takdirde kurtarıcı da tehlikeye girebilir.
Sonuç olarak, Elazat, boğulmanın yüzme öğrenilerek büyük ölçüde önlenebileceğini ve ailelerin bu konuda gençleri bilinçlendirme sorumluluğu taşıdığını belirtti.