1.5 Milyon Yıllık Buz: Dünya’nın İklim Arşivi İnceleniyor
Bilim dünyası, gezegenimizin iklim geçmişine dair bilinmeyenleri aydınlatmak amacıyla 1,5 milyon yıldan daha eski olduğu tahmin edilen eşsiz bir buz çekirdeğini incelemeye başladı. Antarktika’nın derinliklerinden çıkarılan bu değerli buz silindiri, İngiltere’ye ulaştırılarak Cambridge’deki Britanya Antarktika Araştırması merkezinde özel koşullar altında korunuyor.
Bu antik buz, içinde binlerce yıllık atmosferik bilgileri barındırıyor ve bilim insanlarına göre iklim değişikliği konusundaki mevcut bilgilerimizde devrim yaratma potansiyeline sahip. BBC News ekibi, buzun saklandığı -23°C’lik dondurucu odaya girerek bu tarihi ana tanıklık etti.
Britanya Antarktika Araştırması’nda buz çekirdeği araştırmaları başkanı Dr. Liz Thomas, bu keşfin önemini şu sözlerle vurguluyor:
“Bu, Yeryüzü tarihinin tamamen bilinmeyen bir dönemi.”
Özel koruyucu giysilerle girilebilen ve en fazla 15 dakika kalınabilen dondurucu odada, Dr. Thomas, son derece berrak olan buz çekirdeği örneklerini sergiledi. Bu buzlar o kadar şeffaf ki, arkasındaki nesneler rahatlıkla görülebiliyor.
Zorlu Yolculuk ve Hassas Analiz Süreci
Antarktika’daki zorlu koşullarda yedi hafta süren bir operasyonla çıkarılan buz, 1 metrelik bloklara ayrılarak önce gemiyle, ardından özel soğutuculu bir minibüsle Cambridge’e taşındı. Bu çok uluslu ve milyonlarca sterlinlik projenin mühendislerinden James Veale, Doğu Antarktika’daki Concordia üssü yakınlarında buzu çıkarırken yaşadığı hissi “inanılmaz bir duygu” olarak tanımlıyor.
Ekip, buzu yavaşça eriterek içindeki eski tozları, volkanik külleri ve diatom adı verilen donmuş küçük deniz yosunlarını ayrıştıracak. Elde edilecek veriler, o dönemin rüzgar desenleri, sıcaklık değerleri ve deniz seviyeleri hakkında kritik bilgiler sunacak. Sıvılaştırılan örnekler, bu tür bir analizi yapabilen dünyadaki nadir laboratuvarlardan birinde bulunan özel makinelere aktarılacak.
İklim Biliminin En Büyük Gizemlerinden Biri Çözülebilir mi?
Araştırmanın temel hedeflerinden biri, 800 bin yıl önce gezegenin buzul döngülerinin aniden değiştiği ve iklim biliminin “en heyecan verici çözülmemiş sorularından” biri olarak kabul edilen Orta Pleistosen Geçişi gizemini aydınlatmak. O dönemde, sıcak ve soğuk çağlar arasındaki geçiş döngüsü 41 bin yıldan 100 bin yıla çıkmıştı. Bu değişimin nedeni hala bir sır.
Bilim insanları, sıvıdaki kimyasal izotopları incelemek için indüktif olarak eşleştirilmiş plazma kütle spektrometresi (ICPMS) gibi gelişmiş cihazlar kullanacak. Bu analizler sayesinde 20’den fazla element ve eser metal ölçülerek geçmişteki volkanik patlamalardan deniz tuzu seviyelerine kadar birçok veri elde edilecek. Çekirdekler, karbondioksit seviyelerinin doğal olarak bugünküne yakın veya daha yüksek olabileceği dönemlere dair kanıtlar sunabilir. Bu durum, gezegenimizin sera gazlarına nasıl tepki verdiğini anlamamıza yardımcı olacaktır.
Dr. Thomas, “İklim sistemimiz o kadar çok değişimden geçti ki, bu farklı süreçleri ve farklı dönüm noktalarını anlayabilmek için gerçekten zamanda geriye gidebilmemiz gerekiyor,” diyor. Bu çalışma, günümüzdeki iklim değişikliği endişeleri için de önemli bir referans noktası oluşturarak buz tabakalarının erimesi ve deniz seviyesinin yükselmesi gibi süreçleri daha iyi modellememizi sağlayacak.