Fransa’nın en yüksek temyiz mahkemesi olan Yargıtay, Suriye’nin devrik lideri Beşar Esad‘ın geleceğini belirleyecek kritik bir karara imza atmak üzere. Mahkeme, Esad’ın insanlığa karşı suç ve savaş suçları iddialarıyla yargılanıp yargılanamayacağını netleştirecek olan “dokunulmazlık” itirazını bugün karara bağlayacak. Yerel saatle 15.00’te açıklanması beklenen karar, Paris Temyiz Mahkemesi’nin daha önce çıkardığı tutuklama emrinin geçerliliğini tayin edecek.
Yargıtay’ın vereceği hüküm, Esad’ın devlet başkanı dokunulmazlığının devam edip etmeyeceğini belirleyerek, uluslararası hukukta yeni bir sayfa açabilir. Karar, ya tutuklama emrini onayıp yargılama sürecini başlatacak ya da dokunulmazlığı gerekçe göstererek süreci durduracak.
“Mağdurlar İçin Büyük Bir Zafer Olacak”
Davaya müdahil olan Suriye Medya ve İfade Özgürlüğü Merkezi (SCM) Başkanı Mazin Derviş, Yargıtay’ın Esad aleyhine bir karar vermesinin önemine dikkat çekti.
“Bu karar, sadece Suriyeliler için değil, hangi ülkeden olursa olsun tüm mağdurlar için bir kapı aralayacak ve mağdurlar için büyük bir zafer olacaktır. İlk kez bir ulusal soruşturma hakimi, bir devlet başkanı hakkında görevde olduğu döneme ilişkin tutuklama emri çıkarma hakkına sahip olacak.”
Fransa’daki Esad Soruşturmasının Geçmişi
Paris’teki adli süreç, SCM, Açık Toplum Adalet Girişimi (OSJI) ve Suriye Arşivi gibi kuruluşların şikayetleri üzerine 2021 yılında başlatılmıştı. Soruşturmanın merkezinde, 2013 yılında Doğu Guta’da düzenlenen ve yüzlerce sivilin hayatını kaybettiği kimyasal saldırılar yer alıyor.
Kasım 2023’te mahkeme, Esad hakkında Doğu Guta kimyasal saldırılarında insanlığa karşı suç ve savaş suçuna ortaklık ettiği gerekçesiyle uluslararası tutuklama emri çıkardı. Ancak, Fransa Ulusal Terörle Mücadele Savcılığı (Pnat), görevdeki devlet başkanlarının yabancı mahkemelerde yargı dokunulmazlığı olduğunu savunarak karara itiraz etti.
Bu itirazı değerlendiren Paris Temyiz Mahkemesi, 26 Haziran 2024’te alt mahkemenin kararını onadı. Mahkeme, kimyasal silah kullanım yasağının uluslararası hukukun emredici bir normu olduğunu ve bu tür bir eylemin “bir devlet başkanının resmi görevinin parçası kabul edilemeyeceğini” vurguladı.
Karar Emsal Teşkil Edebilir
Yargıtay’ın, Esad’ın dokunulmazlıktan yararlanamayacağına hükmetmesi, Suriyeli devrik liderin Fransa’da yargılanmasının önünü tamamen açacak. Bu durum, benzer suçlarla itham edilen diğer görevdeki veya görevden ayrılmış devlet liderlerinin yabancı ülke mahkemelerinde yargılanması için de bir emsal karar niteliği taşıyabilir. Şu anda Rusya’da sürgünde bulunan Esad ise hakkındaki tüm suçlamaları reddediyor.
Hafızalardaki Doğu Guta Katliamı
Suriye yönetimi, 21 Ağustos 2013‘te Şam’ın Doğu Guta bölgesine düzenlediği kimyasal saldırıda 1400’den fazla sivili katletmişti. Saldırıda çoğu kadın ve çocuk olmak üzere binlerce sivil de zehirli gazlardan etkilenmişti. Suriye İnsan Hakları Ağı’na göre, Esad yönetimi iç savaş boyunca muhalif bölgelere toplam 217 kez kimyasal silah saldırısı düzenledi.