Sınırda Tırmanan Gerilim ve Ağır Sonuçları
Güneydoğu Asya’da tansiyonu yükselten bir gelişmeyle, Kamboçya ve Tayland arasında tartışmalı sınır bölgesinde çatışma çıktı. Bu olay, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkileri son on yılların en gergin noktasına taşıdı.
Yaşanan çatışmalar nedeniyle Tayland’ın Surin eyaletinde bulunan 80’den fazla köy ve sınır hattındaki yerleşimlerden yaklaşık 40 bin kişi tahliye edilmek zorunda kaldı. Tayland Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, bu askeri çatışmalarda 14 Tayland vatandaşı hayatını kaybetti ve 46 kişi de yaralandı.
Tayland’da Patlak Veren Siyasi Kriz
Sınırda aylardır devam eden bu gerginlik, Tayland’da ciddi bir siyasi krize zemin hazırladı ve nihayetinde Başbakan Paetongtarn Shinawatra‘nın görevden alınmasıyla sonuçlandı. Kriz, Paetongtarn’ın Haziran ayında Kamboçya’nın fiili lideri ve mevcut başbakanın babası olan Hun Sen ile yaptığı bir telefon görüşmesiyle derinleşti.
Tartışmalı Telefon Görüşmesi
Paetongtarn Shinawatra, babası Thaksin Shinawatra ile yakın bağları bulunan Hun Sen’i arayarak sınır gerilimini görüşmek istedi. Hun Sen, bu telefon görüşmesinin kaydını kamuoyuyla paylaştı. Kayıtta Paetongtarn’ın, Hun Sen’e “amca” diye hitap ettiği ve istediği her şeyi “ayarlayacağını” söylediği duyuluyordu. Bu durum, Tayland ordusuna karşı bir saygısızlık olarak algılandı.
Görüşmenin sızdırılmasının ardından binlerce protestocu Bangkok sokaklarına döküldü. Paetongtarn Shinawatra özür dilemek zorunda kalsa da, iktidara gelişinden henüz bir yıl geçmeden hem kamuoyundan hem de kendi iktidar koalisyonundan istifa etmesi yönünde yoğun bir baskıyla karşılaştı. Sürecin sonunda, Temmuz ayı başında Tayland mahkemesi tarafından görevden uzaklaştırıldı.
Çatışmaların Tarihi Arka Planı
Amerikan New York Times gazetesine göre, iki ülke arasındaki mevcut gerilim, mayıs ayı sonunda sınırda yaşanan bir çatışmayla yeniden tırmanışa geçti. Tayland ve Kamboçya, Fransa’nın Kamboçya’yı yönettiği sömürge döneminde çizilen 800 kilometrelik bir kara sınırını paylaşıyor. Bu sınır hattı, zaman içinde sık sık askeri çatışmalara ve siyasi gerginliklere sahne oldu.
Tarihe Dayalı Anlaşmazlıklar
Konuyla ilgili CNN International’a değerlendirmelerde bulunan Bangkok Chulalongkorn Üniversitesi’nden siyaset bilimi profesörü Thitinan Pongsudhirak, durumu şu sözlerle özetledi:
“Her iki taraf, Kamboçyalılar ve Taylandlılar, tarihe karşı kin besliyor. Taylandlılar, Fransızların Tayland’dan bazı toprakları alıp Kamboçya’ya verdiğini düşünüyor. Kamboçyalılar ise buranın çok uzun zaman önce kendilerine ait bir medeniyet olduğunu ve nihayetinde bu toprakların kendilerine ait olduğunu düşünüyor.”
Askeri Güç Dengesizliği ve Dış Destek
Uzmanlar, bu mücadelenin eşit şartlarda olmadığını vurguluyor. Tayland ordusu, hem personel sayısı hem de silah gücü açısından Kamboçya ordusuna karşı belirgin bir üstünlüğe sahip. Tayland’ın 361 bin kişilik aktif görevli personeli, Kamboçya’nın insan gücünün yaklaşık üç katına tekabül ediyor.
Ayrıca, Amerika Birleşik Devletleri’nin Tayland’ı “NATO dışı önemli bir müttefik” olarak sınıflandırması, Bangkok yönetiminin silah programları için on yıllardır ABD’den önemli destek almasını sağlıyor.
Yüzlerce Yıllık Anlaşmazlığın Kökleri
İki ülke arasındaki sınır anlaşmazlıkları, Fransa’nın 1907 yılında Kamboçya’daki sömürge yönetimi sırasında hazırladığı bir haritaya dayanıyor. Ancak her iki ülke de bu haritayı farklı şekillerde yorumluyor. Bu nedenle 2008’den bu yana aralıklarla askeri çatışmalar yaşanıyor. En ölümcül çatışma ise 2011 yılında meydana gelmiş, yaklaşık bir hafta süren çatışmalarda siviller de dahil olmak üzere en az 15 kişi ölmüş ve on binlerce kişi yerinden edilmişti. Çatışmalar, genellikle her iki tarafın da hak iddia ettiği antik tapınakların bulunduğu ormanlık sınır bölgelerinde yoğunlaşıyor.