İzmir’de Orman Yangını Tehlikesi İçin Kırmızı Alarm: İZPA’dan Detaylı Risk Haritası
Mevsim normallerinin üzerinde seyreden sıcaklıklarla boğuşan İzmir, haftalarca süren orman yangınlarıyla mücadele etti. Yerleşim alanlarını dahi tehdit eden bu yangınlar, kent için hala büyük bir risk teşkil ediyor. Bu tehlikeye dikkat çeken İzmir Planlama Ajansı (İZPA), “İzmir’de Orman Yangını Riskinin Mekânsal Analizi” başlıklı kapsamlı bir rapor yayımladı. Raporda, İzmir genelinde artan kuraklık, insan kaynaklı baskılar ve iklim değişikliğinin birleşimiyle orman yangınlarının sıklığının ve yıkıcı etkisinin önemli ölçüde arttığı vurgulandı. İZPA, bu çalışma ile il genelindeki orman yangını riskini haritalandırarak önleyici müdahale planlarına veri odaklı bir temel sağlamayı amaçlıyor.
Risk Analizinde Kullanılan Kriterler
Son yıllarda orman yangını risk değerlendirmelerinde, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ile entegre edilen Çok Kriterli Karar Analizi (ÇKKA) yöntemleri sıkça kullanılmaktadır. Bu çalışmada da İzmir’e özgü bir risk modeli geliştirmek için Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) tabanlı bir karar destek yapısı CBS ortamında uygulandı.
Modelin oluşturulmasında kullanılan temel veriler şunlardır:
- Orman örtüsü yapısı
- Eğim ve bakı
- Sıcaklık ve nem oranları
- Rüzgar hızı ve yönü
- Yerleşim alanlarına yakınlık
- Tarım arazilerine yakınlık
Her bir parametre, literatürdeki önceki çalışmalara dayanarak orman yangını üzerindeki etkisine göre ağırlıklandırıldı ve mekânsal analiz sürecine dahil edildi.
İzmir’in Yangın Risk Profili Ortaya Çıktı
Elde edilen verilerle oluşturulan nihai orman yangını risk haritasına göre, İzmir’in yüzölçümünün yaklaşık %43’ü orta riskli, %33’ü yüksek riskli ve %7’si ise çok yüksek riskli kategoride yer alıyor. Riskin en yoğun olduğu bölgelerin, genellikle kırsal ve kentsel alanların kesişim noktalarındaki kızılçam ormanlarının bulunduğu eğimli ve sıcak araziler olduğu tespit edildi. İnsan etkisinin yoğun olduğu tarım yapılan yerleşim alanlarının çevreleri de riskli olarak belirlendi.
Harita, Gerçek Yangınlarla Doğrulandı
Çalışmanın güvenilirliği, geçmiş yangınlarla yapılan karşılaştırmalarla da kanıtlandı. Haziran 2025’te yaşanan Mordoğan, Foça (Yeniköy), Gaziemir-Buca ve Seferihisar yangınlarının, modelde yüksek riskli olarak sınıflandırılan bölgelerle büyük ölçüde örtüştüğü gözlemlendi. Bu çalışma, İzmir özelinde önleyici stratejiler geliştirmek, erken uyarı sistemlerini güçlendirmek ve müdahale kapasitesini artırmak için önemli bir karar destek aracı sunuyor.
Yangın Riski Altındaki Yapılaşma ve Altyapı Tesisleri
Analizler kapsamında, yangın riskinin çok yüksek olduğu bölgeler çevresinde 250 metrelik bir tampon alan tanımlandı. Bu alanlar, yangının ilk yayılma potansiyeli taşıdığı için “Etki Alanı” olarak adlandırıldı. Etki alanı içinde kalan yapılar ile eğitim ve sağlık gibi kritik altyapı unsurları CBS ortamında analiz edilerek, yangın riski altındaki yapılaşmanın ve kritik tesislerin mekansal dağılımı ortaya kondu. Bu analiz, en savunmasız alanların önceliklendirilmesi için hayati bir altlık sağlamaktadır.
Dinamik ve Güncel Bir Risk Haritası
Hazırlanan orman yangını risk analizi, sabit bir haritadan ziyade dinamik bir değerlendirme sürecini ifade ediyor. Özellikle yanan alanların tespiti ve bu bölgelerin risk profilindeki değişimler doğrultusunda harita düzenli aralıklarla güncellenecek. Yangından etkilenen alanlarda risk seviyeleri düşürülürken, diğer bölgelerdeki risk dağılımı çevresel koşullar ve insan faktörleri dikkate alınarak yeniden analiz edilecek.