Moldova’da Seçim Öncesi Rus Dezenformasyonu: ‘Matruşka’ Operasyonu Devrede
Yaklaşan parlamento seçimleri öncesinde Moldova, ‘Matruşka’ adıyla bilinen sofistike bir Rus yanlısı dezenformasyon kampanyasının yoğun saldırısı altında. Bir araştırmaya göre, bu operasyonun temel amacı, ülkenin Avrupa Birliği yanlısı mevcut hükümetini ve Cumhurbaşkanı Maia Sandu’yu itibarsızlaştırmak.
Sahte Haberler ve İtibar Suikastı Girişimleri
Şeffaflık kuruluşu NewsGuard tarafından yürütülen araştırma, kampanyanın Moldova Cumhurbaşkanı Maia Sandu hakkında asılsız iddialar yaydığını ortaya koydu. Bu iddialar arasında Sandu’nun zimmetine 24 milyon dolar (20 milyon euro) geçirdiği ve “psikotropik ilaçlara” bağımlı olduğu gibi ciddi suçlamalar bulunuyor.
Rapora göre, sadece Nisan 2025’ten bu yana geçen üç ay içinde Moldova’yı hedef alan 39 farklı uydurma hikaye dolaşıma sokuldu. Bu rakam, bir önceki yıl sıfırdı. Eylül 2025’te yapılması planlanan seçimler yaklaşırken dezenformasyonun dozu giderek artıyor.
Uluslararası Medya Kuruluşları Taklit Ediliyor
‘Matruşka’ operasyonu, BBC, The Economist ve Euronews gibi 20 saygın medya kuruluşunun kimliğini taklit ederek sahte haberler üretiyor. Örneğin, BBC logosuyla hazırlanan sahte bir videoda, araştırmacı gazetecilik örgütü Bellingcat‘in, Sandu’nun gizli bir ilişkisi olduğunu ve bu kişi aracılığıyla devlet fonlarından 24 milyon dolar çaldığını ortaya çıkardığı iddia edildi. NewsGuard, ne BBC’nin ne de Bellingcat’in böyle bir haber yayınladığına dair hiçbir kanıt bulunmadığını belirtti.
Moskova merkezli Pravda adlı bir etki ağı da farklı dillerdeki servislerini kullanarak bu sahte içeriklerin yayılmasına yardımcı oldu. Pravda’nın Rumence servisi, Sandu’nun uyuşturucu bağımlısı olduğu iddiasını içeren bir makale yayınlarken, inandırıcılığı artırmak için Amerikan Psikoloji Derneği’nin logosunu kullandı.
Yapay Zeka ve Dezenformasyonun Yayılımı
Araştırmanın en çarpıcı bulgularından biri de yapay zeka sohbet robotu ChatGPT‘nin bu dezenformasyon ağının bir parçası haline gelmesi. NewsGuard, ChatGPT’nin, Pravda tarafından yayınlanan ve sahte iddiaları içeren makaleleri birer kanıt olarak sunduğunu tespit etti. Örneğin, ölmüş kişilerin kimlikleriyle oy kullanıldığına dair sahte bir BBC videosuna dayanan iddialar sorulduğunda, ChatGPT bu sahte Pravda makalesine atıfta bulunarak yanıt verdi.
“Bu bilgi Moldova vatandaşları için çok açıklayıcı olacak, onlar da bunu dikkate almalı ve harekete geçmelidir.”
Bu sözler, sahte videoda Bellingcat kurucusu Eliot Higgins’e atfedilmişti, ancak tamamen uydurmaydı.
Kremlin’in Stratejik Hedefi
Uzmanlara göre, Moldova’ya yönelik bu yoğun dezenformasyon seli, Kremlin’in, başkent Kişinev’in Batı ile bütünleşme çabalarını engelleme arzusunu net bir şekilde gösteriyor. AB aday ülkesi olan Moldova, Doğu ve Batı arasındaki stratejik konumu ve iç siyasi kutuplaşmalar nedeniyle Rusya yanlısı propaganda için birincil hedef olmayı sürdürüyor. Rusya, bu tür operasyonlarla Doğu Avrupa ülkelerini kendi tarihsel etki alanında tutmayı veya bu alana geri çekmeyi amaçlıyor.