‘Tarihçilerin Kutbu’ Prof. Dr. Halil İnalcık Anılıyor
Osmanlı tarihçiliğinin duayeni ve dünya çapında “Tarihçilerin Kutbu” olarak tanınan Prof. Dr. Halil İnalcık, vefatının 9. yıl dönümünde ilmi mirası ve eserleriyle anılıyor. Kırım göçmeni bir ailenin çocuğu olarak 7 Eylül 1916‘da İstanbul’da dünyaya gelen İnalcık, modern Türk tarihçiliğinin temel taşlarından biri olarak kabul edilmektedir.
Eğitim Hayatı ve Akademik Kariyerinin İlk Adımları
İlk ve orta öğrenimini Ankara ve Sivas’ta tamamlayan Halil İnalcık, lise eğitimini Balıkesir Necati Bey Muallim Mektebinde aldı. 1935 yılında Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi‘ne girerek akademik hayatına başladı. Yeniçağ Tarihi Bölümündeki çalışmalarıyla dönemin önde gelen tarihçilerinden Prof. Dr. Fuat Köprülü‘nün dikkatini çekti ve onun tavsiyesiyle ilmi yardımcı olarak görevlendirildi.
1942 yılında “Tanzimat ve Bulgar Meselesi” başlıklı teziyle doktorasını tamamlayan İnalcık, bir yıl sonra “Viyana’dan Büyük Ricat’e Osmanlı İmparatorluğu ve Kırım Hanlığı” başlıklı teziyle doçent unvanını aldı. 1945’te Şevkiye Işıl Hanım ile evlenen İnalcık’ın bu evlilikten Günhan adında bir kızı oldu.
Uluslararası Arenada Bir Bilim İnsanı
Ankara Üniversitesi’nde dersler verirken 1947’de Türk Tarih Kurumu üyeliğine seçilen İnalcık, 1949’da İngiltere’ye giderek British Museum’da Osmanlı tarihine dair önemli kaynakları inceledi. 1952’de “Viyana Bozgun Yıllarında Osmanlı-Kırım Hanlığı İşbirliği” teziyle profesörlüğe yükseldi.
Akademik kariyeri boyunca Columbia, Princeton, Pennsylvania ve Harvard gibi dünyanın önde gelen üniversitelerinde ziyaretçi profesör olarak dersler verdi. 1972’de Ankara Üniversitesinden emekli olduktan sonra Chicago Üniversitesinde Osmanlı Tarihi Kürsüsünü kurarak ABD’de bu alandaki çalışmalara öncülük etti.
Türkiye’ye Dönüşü ve Bilkent Yılları
1986’da Chicago Üniversitesinden de emekli olan Prof. Dr. İnalcık, 1993 yılında Bilkent Üniversitesinde Tarih Bölümünü kurdu ve burada 23 yıl boyunca genç tarihçilere yol gösterdi. 2003’te yine aynı üniversitede “Halil İnalcık Center for Ottoman Studies (HICOS)” merkezini kurarak yıllar içinde biriktirdiği paha biçilmez arşivini, belgelerini ve yarım kalmış çalışmalarını bu merkeze bağışladı. İnalcık, ileri düzeyde İngilizce, Fransızca ve Almancanın yanı sıra Arapça, Farsça ve İtalyanca da bilmekteydi.
Ödülleri ve Mirası
Cambridge Uluslararası Biyografi Merkezi tarafından dünyadaki 2 bin sosyal bilimci arasında gösterilen İnalcık, Türk, Amerikan, İngiliz, Sırp ve Arnavutluk bilimler akademilerine üye seçildi. 2002 yılında Kültür Bakanlığı “Kültür ve Sanat Büyük Ödülü“ne layık görüldü. Prof. Dr. Halil İnalcık, 25 Temmuz 2016‘da Ankara’da tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti. Cenazesi, Bakanlar Kurulu kararıyla, büyük hayranlık duyduğu Fatih Sultan Mehmet’in türbesinin de bulunduğu Fatih Camisi Haziresi‘ne defnedildi.
Başlıca Eserleri
Prof. Dr. Halil İnalcık’ın eserleri, Osmanlı’nın siyasi, sosyal, ekonomik ve hukuki yapısını derinlemesine inceleyen temel kaynaklar olarak kabul edilir. Yüzlerce makalesinin yanı sıra yayımlanmış kitaplarından bazıları şunlardır:
- Devlet-i Aliyye
- Osmanlı İmparatorluğunun Ekonomik ve Sosyal Tarihi
- Osmanlı Tarihinde İslamiyet ve Devlet
- Kuruluş ve İmparatorluk Sürecinde Osmanlı
- Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600)
- Tanzimat
- Şair ve Patron
- Atatürk ve Demokratik Türkiye
- Has Bağçede Ayş-u Tarab
- Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adalet