İlişkilerde Fedakârlık Gerçekten Gerekli mi?
İlişkiler söz konusu olduğunda en sık duyulan kavramlardan biri fedakârlıktır. Peki, gerçek sevgi kendimizden vazgeçmeyi mi gerektirir, yoksa bu, kendimizi yavaş yavaş tükettiğimiz bir yanılsama mıdır? Psikologlar, bu konuda önemli bir uyarıda bulunuyor: Gerçek aşk, sizi sizden uzaklaştırmaz; aksine, kendinizi bulmanıza yardımcı olur.
Pek çok kişi, “Onun için her şeyi yaptım” diye başlayan cümleler kurar. Ancak bir ilişkiyi ayakta tutan şey tek taraflı fedakârlıklar mıdır, yoksa bu durum zamanla içten içe yanan bir ateşe mi dönüşür? Asıl mesele sadece “vermek” değil, aynı zamanda “neden verdiğimiz” ve bu eylemin altında yatan beklentilerdir.
Fedakârlık Ne Zaman Tehlikeli Bir Hal Alır?
Bir ilişkinin başlangıcında partnerimizi mutlu etme isteği oldukça doğaldır. “Yüzü gülsün, rahat etsin, kendini yalnız hissetmesin” gibi düşünceler insancıldır. Ancak bu istek, “Yeter ki o iyi olsun, ben kendimden vazgeçerim” noktasına evrildiğinde tehlike çanları çalmaya başlar. Çünkü siz ne kadar verirseniz verin, karşı taraf bunu “benim için yapıyor” diye düşünmeyebilir. Bu durum, “Ben bu kadar emek veriyorum, o da biraz değer versin” gibi sessiz bir beklentiye yol açar. Karşılık görülmediğinde ise bu beklenti birikir ve bir gün öfke patlamasına neden olabilir.
‘Ben Senin İçin…’ Cümlesinin Gizli Anlamı
“Ben senin için işimi bıraktım,” “Ben senin için ailemle kötü oldum,” veya “Ben senin için kendimi unuttum” gibi cümleler, genellikle hayal kırıklığı barındırır. Bu ifadeler, fedakârlık adı altında aslında bir karşılık beklendiğini gösterir. Oysa gerçek fedakârlık, karşılık beklenmeden, içtenlikle yapılan bir eylemdir. Ancak duygusal varlıklar olarak, yaptıklarımızın görülmesini ve takdir edilmesini isteriz. Bu gerçekleşmediğinde, “Ben bu kadar verdim, o ne yaptı?” sorgulaması başlar.
‘İyilik Yaptıkça Değerim Artar’ Yanılgısı
Bazı insanlar, ilişkilerde kabul görmek ve sevilmek için aşırı verici davranır. Terk edilmemek ve yalnız kalmamak adına her şeyi yapmaya gönüllü olurlar. Ancak burada temel bir yanılgı vardır: Değeriniz, sürekli iyilik yaptığınızda değil, kendiniz olduğunuzda ortaya çıkar. Eğer bir partner sizi yalnızca sürekli veren ve kendinden vazgeçen halinizle seviyorsa, o kişi sizi değil, sunduğunuz konforu ve hizmeti seviyordur. Bu durum, aşkla değil, ihtiyaçla ilgili bir ilişkidir.
Sağlıklı İlişkide Sınır Nerede Çizilmelidir?
Elbette ilişkilerde zaman zaman karşılıklı fedakârlıklar yapılır. Önemli olan, bu durumun bir denge içinde olup olmadığıdır. Her iki taraf da ihtiyaç anında birbirine destek oluyor mu, yoksa tüm yükü tek bir kişi mi omuzluyor? Eğer bir taraf sürekli verici konumdaysa, bir süre sonra kendi isteklerini, hayallerini ve ihtiyaçlarını erteleyerek tükenir. Bu duruma duygusal tükenmişlik denir. Kişi o kadar çok vermiştir ki, artık içinde verecek bir şey kalmamıştır.
Fedakârlık Adı Altında Duygusal Manipülasyon
Bazı ilişkilerde “fedakârlık” bir manipülasyon aracı olarak kullanılır. Kişi, “Bak ben senin için neler yaptım” diyerek karşı tarafı suçlu hissettirmeye ve kontrol etmeye çalışır. Bu bir tür duygu sömürüsüdür ve aslında şu anlama gelir: “Ben senin için çok şey yaptım, şimdi borcunu ödeme sırası sende.” Bu durum açıkça ifade edilmez, pasif bir sitemle dile getirilir ve karşı tarafta büyük bir baskı yaratır. Sonuç olarak ilişkide ne aşk kalır ne de huzur.
Aşkın Gerçek Dili: Birlikte Büyümek
Gerçek aşk, iki tarafın da gönüllü olarak katkıda bulunduğu ve birbirini büyüttüğü bir ortaklıktır. Bir tarafın sürekli “verici”, diğerinin ise “alıcı” olduğu bir yapı sağlıklı değildir. Fedakârlığın en güzel hali, birlikte büyümeye hizmet edenidir. Sağlıklı ilişki, bir elmanın iki yarısı olmak değil, iki sağlam elmanın bir sepeti paylaşmasıdır. Aksi takdirde, sürekli veren taraf tükendiğinde o sepet bir gün boşalacaktır.
Sevdiğiniz İçin Kendinizi Unutmayın
Aşkı fedakârlıkla ispatlamaya çalışmak doğru bir yaklaşım değildir. Çünkü sevgi ispatlanması gereken değil, hissedilmesi gereken bir duygudur. Birini sevmek için önce kendinizi sevmelisiniz. Kendinize şu soruyu sorun: “Ben bu ilişkide kendimi yaşatabiliyor muyum, yoksa kendimi feda mı ediyorum?” Bazen en büyük fedakârlık, daha fazla fedakârlık yapmamaktır. Çünkü bazı sevgiler, siz kendiniz olmaktan vazgeçtiğinizde değil, tam da kendiniz olduğunuzda yeşerir.
Bir psikolog olarak tavsiyem şudur: Eğer sevdiğiniz için kendinizi ihmal ettiğinizi fark ediyorsanız, durup düşünün. Yaptıklarınız gerçekten sevgiden mi kaynaklanıyor, yoksa sevilmeme, yalnız kalma gibi korkulardan mı?
Unutmayın: Gerçek Sevgi Sizi Besler, Tüketmez
Unutmayın, gerçek aşk kendinizden vazgeçmenizi değil, kendinizi bulmanızı sağlar. Eğer yaptığınız fedakârlıklar sizi kendinizden uzaklaştırıyorsa, bunun adı artık sevgi değil, alışkanlık olabilir. Kimseye kendinizi ispatlamak için varlığınızı yok etmeyin. Sizi gerçekten seven biri, siz kendiniz olduğunuzda yanınızda kalır. Sizin mutluluğunuz da bu ilişkinin bir parçasıdır. Ne her şeyi siz yüklenin ne de karşı taraftan mucizeler bekleyin. İlişkilerde en kıymetli şey dengedir. Kendiniz olmayı sürdürdüğünüz sürece, sevgi sizi tüketmez, aksine besler.