Çeşme’de Su Krizi: Barajlar Alarm Veriyor, Kesintiler Başladı
Türkiye’nin en popüler tatil destinasyonlarından biri olan İzmir’in Çeşme ilçesi, ciddi bir su kriziyle karşı karşıya. Bölgeye su sağlayan Kutlu Aktaş Barajı’ndaki aktif doluluk oranının %4’e kadar düşmesi, ilçenin su geleceği hakkında endişeleri artırıyor. Bu kritik durum, yetkilileri su kesintisi uygulamaya mecbur bıraktı ve artık Çeşme’de musluklar günde 7 saat akmayacak.
Barajlardaki Son Durum ve Krizin Boyutları
Yaz aylarında nüfusu bir milyona yaklaşan ilçede su talebinin artması, mevcut kaynaklar üzerindeki baskıyı artırıyor. Su Politikaları Derneği Başkanı Dursun Yıldız’ın aktardığına göre, sadece Çeşme değil, İzmir genelindeki barajlarda da durum endişe verici. 2024 yılı itibarıyla İzmir’in içme suyunu sağlayan barajlardaki aktif doluluk oranları, geçen yılın aynı dönemine göre yarı yarıya azalmış durumda. Örneğin, kentin önemli su kaynaklarından Tahtalı Barajı’nda doluluk oranı %24’ten %9’a, Çeşme’nin ana kaynağı olan Alaçatı Kutlu Aktaş Barajı’nda ise %25’ten %4’e düştü.
Krizin Arkasındaki Nedenler: Kuraklık ve Yönetim
Yaşanan krizin temelinde iki ana faktör yatıyor: meteorolojik kuraklık ve su yönetimi sorunları.
Meteorolojik ve Hidrolojik Kuraklık
Ege Bölgesi, 2024 yılının Ekim ayından bu yana yeterli yağış alamayarak şiddetli kurak bir 9 ay geçirdi. Yetersiz ilkbahar yağışları, barajların yaz dönemine çok düşük su seviyeleriyle girmesine neden oldu. Bu durum, meteorolojik kuraklığın hidrolojik kuraklığa dönüşmesine ve barajları besleyen su kaynaklarının azalmasına yol açtı.
Yönetsel Faktörler ve Altyapı
Su yönetimindeki eksiklikler de krizi derinleştiriyor. Su şebekelerindeki yüksek kayıp ve kaçak oranları önemli bir sorun teşkil ediyor. Ancak İZSU Genel Müdürlüğü, Çeşme’deki 30 yıllık eski su şebekesini yenileme projesinde sona yaklaştı. Bu projenin, su sıkıntısını büyük ölçüde rahatlatması bekleniyor. Bununla birlikte, altyapı yenilemesinin tek başına yeterli olmayacağı, bilinçli su tüketiminin de artırılması gerektiği vurgulanıyor.
Uzman Görüşü: Çeşme İçin Çözüm Yolları
Su Politikaları Derneği Başkanı Dursun Yıldız, kriz yönetimi yerine risk yönetiminin önemine dikkat çekiyor.
“Su’da krizi yönetmek zordur. Su yoksa yönetilecek bir şey de kalmıyor. Bu nedenle her yıl risk analizi yapıp planlı bir şekilde riskin önceden yönetimi şart. Bunun için su yönetimi kurumları havza ölçeğinde tam bir koordinasyon içinde çalışabilmelidir.”
Yıldız’a göre, Çeşme gibi mevsimsel nüfus artışı yaşayan bölgeler için acil ve uzun vadeli çözümler gerekiyor:
- Yeni Kaynaklar: İnşa edilen Karareis ve Salman Barajlarında su tutulmuş durumda. Bu barajlardan Çeşme’ye yılda yaklaşık 3,74 milyon metreküp ilave su temin edilmesi hedefleniyor. Ancak Karareis Barajı’ndan gelecek suyun arıtma tesisinin henüz devreye alınamaması, yeni sistemin işletmeye alınmasını geciktiriyor.
- Talep Yönetimi: Altyapı tamamlansa bile ilçenin su talep yönetimine geçmesi zorunludur. Yazın 3-4 kat artan talebi karşılamak için suyun planlı ve verimli yönetilmesi, bu yönetime halkın da aktif katılımı gerekiyor.
- Dinamik Fiyatlandırma: İnsani su temini hakkı gözetilerek, aşırı tüketimi önlemek amacıyla dinamik bedel takdiri gibi uygulamalar bir alternatif olarak değerlendirilebilir.
- Yasal Düzenleme: Türkiye’nin su yönetimi konusunda bir geçiş döneminde olduğunu belirten Yıldız, hazırlıkları süren su yasası taslağının bir an önce yasalaşması ve havza ölçeğinde etkin bir kurumsal yapının oluşturulması gerektiğini ifade ediyor.