Türk mutfağının zenginliğinde özel bir yere sahip olan ve hakkında pek çok şaka yapılan Analı Kızlı, aslında Adana yöresine ait geleneksel bir başlangıç yemeğidir. İçli köftenin özgün bir yorumu olan bu lezzet, bulgurdan hazırlanan biri büyük biri küçük iki farklı köftenin bir arada pişirilmesiyle hazırlanır. Servisi ise üzerine gezdirilen yağ, salça ve pul biberli sos ile tamamlanır.
Lezzetine Adını Veren Dokunaklı Hikaye
Analı Kızlı yemeğinin adının ardında yatan hikaye oldukça ilgi çekicidir. Rivayetlerde annenin adı Hatice veya Suzi Ana olarak geçse de, öykünün özü değişmez. Efsaneye göre, yedi erkek evladı olan bir anne, hep bir kız çocuğu özlemiyle yanıp tutuşurmuş. Uzun yılların ardından dileği kabul olmuş ve bir kızı dünyaya gelmiş. Yıllar sonra kızına görücüler gelmiş fakat anne, biricik kızını vermeye razı olmamış. Ancak kızı, sevdiği adama kaçmış. Kısa bir süre sonra pişman olup evine dönen kızı için annesi yedi gün yedi gece süren bir ziyafet düzenlemiş. İşte bu ziyafette, kızına olan düşkünlüğüyle tanınan annenin hazırladığı bu eşsiz yemek, Analı Kızlı olarak anılmaya başlanmış. Yemeğin içindeki büyük köftelerin anneyi, küçük köftelerin ise kızı temsil ettiğine inanılır.
Analı Kızlı Hangi Yörenin Yemeği?
Analı Kızlı, bulgur ve kıymanın yoğrulup içine kıymalı bir harç doldurularak hazırlanan sulu bir yemektir. Büyük köftelerin ‘ana’, küçük köfteler ve nohutların ise ‘kız’ olarak anılmasıyla bu ismi almıştır. Başta Adana ve Malatya olmak üzere, Diyarbakır, Gaziantep ve Tarsus gibi birçok şehirde sevilerek tüketilir. Yörelere göre Tiritli dolma köfte, akıtma köfte ya da analı kuzulu gibi farklı isimlerle de bilinir.
Bitmeyen Tartışma: Çorba mı, Yemek mi?
Analı Kızlı’nın çorba mı yoksa ana yemek mi olduğu konusu, mutfak kültürümüzde sıkça tartışılan bir konudur. İçindeki doyurucu köfteler ve sulu yapısıyla bazıları tarafından çorba olarak nitelendirilse de, genel kanı onun bir yemek olduğu yönündedir. Genellikle sıcak bir başlangıç veya tek başına bir ana öğün olarak servis edilir.
Geleneksel Analı Kızlı Tarifi
Malzemeler
- 2 su bardağı köftelik bulgur
- 2 adet soğan
- 250 gr. kuzu kıyması
- 1 su bardağı haşlanmış nohut
- 150 gr. tereyağı
- 3 yemek kaşığı biber salçası
- 2 tatlı kaşığı karabiber
- 2 tatlı kaşığı kimyon
- 1 lt. et suyu
- Un
- Tuz
Yapılışı
- Köftelik bulguru geniş bir kaba alın ve üzerini geçecek kadar sıcak su ekleyip kapağını kapatarak şişmesi için bekletin.
- Bir tavada tereyağını eritin ve kıymayı kavurun. Kavrulan kıymaya 1 yemek kaşığı salça, 1 tatlı kaşığı karabiber, 1 tatlı kaşığı kimyon ve tuz ekleyip karıştırın. Soğanlar pembeleşince ocaktan alın.
- Şişen ve soğuyan bulgura rendelenmiş soğan, 1 tatlı kaşığı salça, 1 tatlı kaşığı karabiber, 1 tatlı kaşığı kimyon ve tuz ekleyerek iyice yoğurun.
- Yoğurduğunuz harcın bir kısmından büyük köfteler (analar), kalanından ise küçük misket şeklinde köfteler (kızlar) yapın.
- Ayrı bir tencerede unu rengi dönene kadar kavurun. Üzerine 1 yemek kaşığı salça, tuz ve et suyunu ekleyip karıştırın.
- Kaynamaya başlayınca hazırladığınız büyük ve küçük köfteleri ve haşlanmış nohutları tencereye ekleyin.
- Bulgur köfteleri suyun yüzeyine çıkana kadar pişirin ve sıcak servis yapın.