Doğanın Kıyı Muhafızları: Mangrov Ormanları
Deniz ve kara ekosistemlerinin kesişim noktalarında, özellikle tropikal ve subtropikal bölgelerin ekvatora yakın kıyılarında gelişen mangrov ormanları, çamura gömülü karmaşık kök sistemleriyle eşsiz bir yapı sunar. Bu özel ormanlar, sayısız canlı türü için vazgeçilmez bir yaşam alanı oluşturur.
Uluslararası Mangrov Günü ve Somone Lagünü
UNESCO, mangrov ekosistemlerinin önemine dikkat çekmek amacıyla 2015 yılından bu yana her 26 Temmuz‘u “Uluslararası Mangrov Ekosistemini Koruma Günü” olarak kutlamaktadır. Bu kapsamda, Senegal’in başkenti Dakar’a yaklaşık 80 kilometre uzaklıktaki Somone Lagünü‘nde yer alan mangrovlar, bu ekosistemin canlı bir örneğini teşkil eder. “Tabiat Koruma Alanı” statüsündeki 700 hektarlık bu lagün, pelikan, balıkçıl, karabatak gibi su kuşlarına ve daha birçok canlıya ev sahipliği yapmaktadır. Ziyaretçiler, balıkçı tekneleriyle bu büyüleyici ormanlar arasında gezinti yapma imkanı bulur.
Ekosistemdeki Hayati Rolleri
Mangrov ekosistemleri, kıyı balıkçılığı için adeta bir “doğal kuluçka alanı” görevi görür. Birçok tür için kritik bir yaşam alanı oluşturan bu ormanlar, aynı zamanda çok sayıda memeli için de hayati öneme sahiptir.
İklim Değişikliğiyle Mücadelenin Sessiz Kahramanları
Mangrovlar, biyoçeşitliliğe katkılarının yanı sıra üstün karbon depolama kapasiteleriyle iklim değişikliğiyle mücadelede de kilit bir rol oynar. Oregon Üniversitesi ve Uluslararası Ormancılık Araştırma Merkezi’nin 2017’de yaptığı bir araştırmaya göre, mangrovların yok edilmesi küresel ısınmayı önemli ölçüde hızlandırmaktadır.
Çalışmada, mangrov köklerinin yüzyıllar boyunca karbonu hapsettiği ve bu ormanların yok edilmesinin atmosfere ciddi miktarda sera gazı salınımına neden olduğu vurgulanmıştır.
Mangrovlar, dünya genelindeki tropikal ormanların yalnızca %0,6’sını oluşturmasına rağmen, tahrip edilmeleri durumunda ortaya çıkacak sera gazı emisyonu, tüm tropik ormanların yok olmasıyla salınacak karbonun %12’sine denk gelmektedir. 2011’de “Nature Geoscience” dergisinde yayımlanan bir başka makale ise mangrovların, yağmur ormanlarına kıyasla 2 ila 4 kat daha fazla karbon depolayabildiğini ortaya koymuştur.
Yok Olma Tehdidi ve Küresel Riskler
Uluslararası Doğa Koruma Birliği’nin (IUCN) yayımladığı kapsamlı bir raporda, 2050 yılına kadar dünyadaki mangrov ormanlarının yarısının yok olma riskiyle karşı karşıya olduğu belirtilmiştir. Raporda görüşlerine yer verilen IUCN Ekosistem Yönetimi Komisyonu Başkanı Angela Andrade, mangrovların faydalarını şu sözlerle vurgulamıştır:
“Mangrov ekosistemleri, kıyı felaket riskini azaltma, karbon depolama ve balıkçılığı destekleme gibi temel hizmetlerde olağanüstü bir kapasiteye sahip. Bu ekosistemlerin kaybı, doğa ve insanlar için küresel ölçekte felaket olur.”
Dünya kıyı şeritlerinin yaklaşık %15’i mangrovlarla kaplı olmasına rağmen; deniz seviyesinin yükselmesi, tarım, kıyı yapılaşması, petrol sızıntıları ve iklim krizinin tetiklediği aşırı fırtınalar gibi ciddi tehditler altındadır.
Doğal Afetlere Karşı Milyarlarca Dolarlık Kalkan
Son yıllardaki araştırmalar, mangrov ormanlarının kıyıları koruma işlevi sayesinde kasırga, fırtına ve sel gibi doğal afetlerde milyarlarca dolarlık hasarı önlediğini göstermektedir. Cornell Üniversitesi’nin bir çalışmasına göre, mangrovlar yalnızca Florida’daki Collier County’de mülk hasarını yıllık 67,5 milyon dolar azaltmaktadır.
Bu doğal kalkan sayesinde, bölgeyi vuran 2017’deki Irma ve 2022’deki Ian kasırgalarında toplamda 4,8 milyar dolarlık hasarın önüne geçilmiştir. Nature Climate Change dergisinde 2018’de yayımlanan bir başka çalışma ise mangrovların küresel ölçekte her yıl en az 65 milyar dolarlık sel ve fırtına zararını engellediğini ve yaklaşık 15 milyon kişiyi koruduğunu ortaya koymuştur.