Memurların 9 Yıllık Bekleyişi Sona Erdi: Yarım Zamanlı Çalışma Hakkı Resmen Yürürlükte
Devlet memurlarına 10 Şubat 2016 tarihinde 6663 sayılı Kanun ile tanınan doğum sonrası yarım zamanlı çalışma hakkı, tam 9 yıllık bir gecikmenin ardından nihayet uygulamaya konuldu. Kanun, hakkın kullanımına ilişkin usul ve esasların Cumhurbaşkanı tarafından belirlenmesini öngörüyordu. Ancak bu belirleme yapılmadığı için memurlar, yasal haklarını yıllarca kullanamadı.
2025 yılının “Aile Yılı” ilan edilmesiyle birlikte, uzun süredir beklenen yönetmelik çıkarıldı. Bu durum, kamuoyuna sanki memurlara bu hak yeni tanınıyormuş gibi sunulsa da, aslında mevcut bir kanuni hakkın gecikmeli olarak uygulanmasından ibarettir. Bu süreçte, haklarını kullanmak isteyen ve talepleri reddedilen çok sayıda memurun dava açarak hakkını aradığı ve davaları kazandığı da bilinen trajikomik bir gerçektir.
Yönetmelik Resmi Gazete’de Yayımlandı
Nihayet, 18/7/2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 10108 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile “Devlet Memurlarının Yarım Zamanlı Çalışma Hakkının Kullanımına İlişkin Yönetmelik” yürürlüğe girdi. İşte memurlara tanınan yarım zamanlı çalışma hakkının tüm detayları:
Yarım Zamanlı Çalışma Hakkının Kapsamı
Aşağıdaki memurlar bu haktan faydalanabilir:
- Doğum yapan kadın memurlar
- Eşi doğum yapan erkek memurlar
- Eşlerin her ikisinin de memur olması durumunda her iki eş
- Bir çocuğu eşiyle birlikte veya tek başına evlat edinen memurlar
- Memur olmayan eşin tek başına evlat edinmesi halinde memur olan eş
Yararlanma Koşulları Nelerdir?
Doğum Halinde:
- Memurun kendisinin veya eşinin doğum yapması
- Çocuğun hayatta olması
- Aynı çocuk için bu haktan daha önce yararlanılmamış olması
- Yarım zamanlı çalışmaya engel bir kadro unvanında bulunmuyor olması
- Kurumuna talepte bulunması
Evlat Edinme Halinde:
Aynı çocuk için haktan daha önce yararlanmamış olma, kadro unvanının uygun olması ve talep şartları geçerlidir. Doğum veya evlat edinme, memuriyete atanmadan önce gerçekleşmişse, memur göreve başladıktan sonra dönem içinde talepte bulunarak haktan yararlanabilir.
Hangi Memurlar Bu Haktan Yararlanamaz?
Yarım zamanlı çalışma hakkından faydalanamayacak olanlar şunlardır:
- Şube müdürü ile dengi ve daha üst yönetici unvanlı kadrolarda görev yapanlar
- Yurt dışında görevli memurlar
Yarım Zamanlı Çalışma Dönemi Hangi Süreleri Kapsar?
Yarım zamanlı çalışma dönemi, doğum veya evlat edinme sonrası kullanılan yasal izinlerin (analık, babalık, 8 haftalık evlat edinme izni vb.) bitiminden itibaren başlar ve çocuğun mecburi ilköğretim çağına başladığı tarihi takip eden ay başına kadar devam eder.
Başvuru Ne Zaman ve Nasıl Yapılır?
Memurlar, yarım zamanlı çalışma dönemi içinde diledikleri zaman başvuru yapabilirler. Kurumlar, uygun şartları taşıyan memurların taleplerini başvuru tarihinden itibaren en geç 1 ay içinde sonuçlandırmak zorundadır. Çalışma gün ve saatleri, hizmet ihtiyacı ve memurun talebi doğrultusunda yetkili amir tarafından belirlenir.
Yarım Zamanlı Çalışmanın Usul ve Esasları
- Haftalık çalışma süresi, normal çalışma süresinin yarısı olarak düzenlenir. Haftalık çalışma 3 günden az, günlük çalışma ise 3 saatten az ve 8 saatten fazla olamaz.
- Yarım zamanlı çalışan memur, belirlenen saatler dışında çalıştırılamaz ve süt izni kullanamaz. Ancak diğer mazeret ve yıllık izin hakları tam olarak devam eder.
- Hak, her bir çocuk için ayrı ayrı hesaplanır.
- Yetkili amir, Ocak ve Temmuz aylarında olmak üzere yılda iki kez çalışma gün ve saatlerinde değişiklik yapabilir.
- Yıllık izin, hastalık izni gibi izinler ile resmi tatillerde memur tam gün çalışmış sayılır.
- 24 saat esasına göre çalışan memurların durumu, hizmet ihtiyacına göre kurumlarınca ayrıca düzenlenir.
- Çalışmaya başlanan ayı takip eden aybaşından itibaren mali haklar ve sosyal yardımlar (maaş, ek ödeme vb.) yarı oranında ödenir.
- Derece ve kademe ilerlemesi için gereken hizmet süreleri, bu dönemde yarım olarak hesaplanır.
- Geçici görevlendirme veya naklen atanma durumlarında, yeni kadro unvanı engel teşkil etmiyorsa hak devam eder.
Yarım Zamanlı Çalışma Hakkının Sona Erme Nedenleri
Aşağıdaki durumlarda hak sona erer ve memur normal zamanlı çalışmaya döner:
- Haktan yararlanamayacak bir kadroya atanma
- Çocuğun vefat etmesi
- Evlatlık ilişkisinin mahkeme kararıyla kaldırılması
- Memurun normal zamanlı çalışmaya dönme talebinde bulunması
- Çocuğun ilköğretim çağına gelmesi
Değerlendirme ve Öneri
Bu hakkın 9 yıl gecikmeli de olsa uygulanmaya başlaması önemli bir adımdır. Ancak ideal olan, çocukların anneye en çok ihtiyaç duyduğu dönem olan ilk 3 yıl boyunca (kreş yaşına kadar) memurlara tam ücretli izin verilmesidir. Böyle bir düzenleme, ülkemizin nüfus artış hızını destekleme yönünde de motive edici bir unsur olabilir.