Yapay Zeka: Zeka Çağının Sonu ve Yeni Bir Türün Doğuşu
Tekerleğin mekanda, yazının ise düşüncede yarattığı hareketlilik uygarlıkların temelini oluşturdu. Bu uzun süreçte pek çok şey değişti. Ancak şimdi, insanlık tarihinde benzeri görülmemiş bir dönüşümün eşiğindeyiz. Bugüne kadarki tüm gelişmeler insan zekasının bir ürünüydü; fakat şimdi zeka çağı sona eriyor ve yerini yapay zeka alıyor. Zekanın yapaylaşmasıyla birlikte insanın da giderek yapay bir forma bürünmesi kaçınılmaz görünüyor. Bu durum, et ve kemikten oluşan insan türlerinin ardından kablolar ve elektrikten oluşan tamamen yeni bir türün ortaya çıkışına işaret ediyor. Karşımızdaki temel soru şudur: Bu bir evrim mi, yoksa kökten bir değişimle yepyeni bir tür mü doğuyor? Bunu anlamak için biraz zamana ihtiyaç olsa da, bu süre dünün binlerce yıllık evriminin yanında bir an gibi kalacaktır.
Yapay Zekanın Otonom Gücü ve Potansiyel Tehlikeler
İnsanoğlu, zekası sayesinde matbaa gibi devrimsel icatlar yaptı, atom bombası gibi yıkıcı silahlar üretti. Ancak hiçbir matbaa kendi başına bir kitap yazmadı ve hiçbir bomba nereye atılacağına kendisi karar vermedi. İnsan zekasının bir ürünü olan yapay zeka ise bunu kendi başına yapabilir. İşte asıl tehlike burada başlıyor. Bu yeni türü biz mi yöneteceğiz, yoksa o mu bizi yönetecek? Daha da önemlisi, onunla barış içinde bir arada yaşayabilecek miyiz, yoksa onun kölesi mi olacağız? Bu, bir sorudan öte, insanlığın karşı karşıya olduğu en büyük sorundur. Üstelik bu yeni tür, insanı dönüştürmek için büyük bir hırs taşıyor ve şimdiden yarı insan yarı makine olan “Siborg” formunda hayatımıza girmiş durumda.
Kötülüğü de Katmerli Olacak!
Etik meseleler, bu dönüşümün en kritik noktalarından birini oluşturuyor. Her türlü hileye ve yalana başvuran insanoğlu, yarattığı bu yeni türe “doğru ve dürüst ol” diyemez; dese bile inandırıcı olamaz. Çünkü bu makineler, yaratıcılarından ne görürlerse onu katmerli bir şekilde uygulayacaklardır. Hem de insanın aklının alamayacağı bir hız ve güçle. Ruhunda iyilik ve kötülük mücadelesi veren insanoğlu, açgözlülüğü nedeniyle hep kötü olanı besledi. Şimdi ise bu kötülüğü misliyle işleyecek bir tür geliyor. İnsanın yaptığı her şeyi daha iyi yapabilen yapay zeka, konu kötülük olduğunda da bunu misliyle yapacaktır.
Şimdiden Önlem Alınmazsa Geçmiş Olsun!
Daha büyük bir tehlike ise biyoloji ile iradenin çatışmasında yatar. Bu çatışmada genellikle kazanan biyoloji olur. Oysa bu yeni türde insani anlamda ne biyoloji ne de irade söz konusu. Onun ne bir yeri acıyacak ne de vicdanı sızlayacak. Yaptıklarından ötürü asla pişmanlık duymayacak. Dün biz onun fişini çekerken, yarın o bir anlık kızgınlıkla bizim fişimizi çekebilir. Bu durumda ona kim, ne diyebilir? Tehlikenin boyutları gerçekten endişe verici.
Eşitlik, Özgürlük, Adalet ve İşe Yaramayan İnsanlar
Yapay zeka, insanın yaptığı neredeyse tüm işleri devralacak. Bu, basit robotlaşmanın çok ötesinde bir durum. Milyonlarca şoför, muhasebeci, savcı ve doktor bir anda işsiz kalacak. Dünün muteber meslek sahipleri, yarının “işe yaramayan insanları” haline gelecek. Tekno-oligarklar tarafından yönetilen bu yeni düzende, işe yaramayanların oluşturduğu bu fazlalık nüfusun yok edilmesi gündeme gelebilir. Bu, yapay zekanın insanın yerini almaya değil, onu gereksizleştirmeye geldiğini gösteriyor.
Geriye, binlerce yıldır uğruna savaşılan değerler kalıyor: Eşitlik, özgürlük ve adalet. İnsanoğlu bu değerler için kan döktü, can verdi ve her zaman vicdanına sığındı. Peki, bu yeni “makineleşmiş insan”da bu hasletler olacak mı? Onların yaratacağı din, ahlak ve felsefe nasıl şekillenecek? Bu sorular üzerine şimdiden düşünülmezse, yarın çok geç olabilir.
Mücadeleyi Kim Kazanacak?
İnsanoğlu, tarihi boyunca hem kendisiyle hem de doğayla mücadele etti. Kendiyle mücadelesi savaşları, doğayla mücadelesi ise sanayileşmeyi getirdi. Sanayileşme başlangıçta hayatı kolaylaştırsa da sonunda küresel ısınma, kirlilik ve yeni hastalıklarla milyonlarca insanın ölümüne yol açtı. Şimdi bu durumu bir de yapay zeka ile hayal edin. Şimdilik her şey iyi gidiyor gibi görünebilir. Peki ya sonra?
PROF. DR. AHMET ÖZER
SEÇİLMİŞ ESENYURT BELEDİYE BAŞKANI