Betelgeuse’un Asırlık Gizemi Çözüldü: Yoldaş Yıldız Siwarha Keşfedildi
Gökyüzünün en tanınmış ve parlak yıldızlarından biri olan Betelgeuse, yüz yılı aşkın bir süredir bilim insanlarının kafasını kurcalayan büyük bir sırrı barındırıyordu. Hawaii’de bulunan Gemini North teleskobu ile gerçekleştirilen son gözlemler, bu dev yıldızın hemen yanında gizlenen soluk bir yoldaş yıldızın varlığını ortaya çıkardı. Bu yeni keşfedilen gökcismine, Arapçada “onun bileziği” anlamına gelen Siwarha adı verildi.
Altı Yıllık Döngünün Sırrı Neydi?
Gökbilimciler, Betelgeuse’un her altı yılda bir düzenli olarak parlaklığının azalmasını uzun süredir gözlemliyordu. Bu durum, yakınında bir eş yıldızın bulunabileceği teorisini güçlendiriyordu. Ancak, Betelgeuse’un Güneş’ten 700 kat daha büyük olan devasa boyutu ve ezici parlaklığı, olası bir yoldaşın tespit edilmesini neredeyse imkansız kılıyordu.
2024 yılında Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’nden Dr. Morgan MacLeod liderliğindeki iki farklı çalışma, 100 yılı aşkın veriyi analiz ederek bu düzenli altı yıllık döngüyü doğruladı. Analizler, bu sinyalin ancak Betelgeuse’a çok yakın konumda bulunan küçük bir yıldız tarafından açıklanabileceğini gösteriyordu. Yapılan tahminlere göre, bu yoldaş yıldızın Aralık 2024’te yörüngesi sayesinde Betelgeuse’un parıltısından sıyrılarak görünür hale gelmesi bekleniyordu.
Gözlem Anı: Siwarha Nasıl Görüntülendi?
Tahminlerin işaret ettiği zamanda, Dr. Richard Howell ve ekibi, teleskoplarını tam olarak Betelgeuse’a yöneltti. Gemini North’un sahip olduğu yüksek çözünürlüklü görüntüleme cihazıyla elde edilen binlerce anlık pozun birleştirilmesi sonucunda, beklenen soluk mavi-beyaz ışık noktası nihayet belirdi. Yüzyıllık sır perdesi aralanmış ve Siwarha görünür olmuştu.
Bir Dev ve Bir Cücenin Kozmik Dansı
Yapılan analizlere göre Siwarha, Güneş’in yaklaşık 1,5 katı kütleye sahip olmasına rağmen henüz çekirdeğinde hidrojen füzyonunu başlatmamış genç bir yıldız. Buna karşılık, Betelgeuse ise yakıtını hızla tüketen ve ölmekte olan bir kırmızı süperdev. Yalnızca 10 milyon yaşında olmasına rağmen devasa kütlesi nedeniyle ömrünün sonuna yaklaşmış durumda.
Paris Gözlemevi’nden astrofizikçi Miguel Montarges, bu eşsiz durumu şöyle özetliyor: “Bir tarafta ölmek üzere olan bir yıldız, diğer tarafta ise henüz tam anlamıyla doğmamış bir yıldız var.”
İki yıldız arasındaki mesafe o kadar az ki, Siwarha yörüngesi boyunca Betelgeuse’un dış atmosfer katmanlarının içinden geçiyor. Bu etkileşim, Betelgeuse’un düzenli olarak kararmasını ve neden beklenenden daha hızlı döndüğünü de açıklıyor. Siwarha’nın yarattığı gelgit etkilerinin, dev yıldızın dönüşünü hızlandırdığı düşünülüyor.
Kaçınılmaz Son: Yutulma ya da Yok Oluş
Ancak bu kozmik dans sonsuza dek sürmeyecek. Mevcut modellere göre, önümüzdeki 10 bin yıl içinde Betelgeuse ya yoldaşı Siwarha’yı yutacak ya da dev bir süpernova patlamasıyla onu yok edecek. Bu keşif, yıldız sistemlerinin karmaşık dinamiği hakkında paha biçilmez bilgiler sunuyor.