Bergama’da Tarihi Keşif: 1400 Yıllık Bronz Kazan
İzmir’in UNESCO Dünya Miras Listesi‘nde yer alan Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı’nda yürütülen kazı çalışmaları, önemli bir buluntuya sahne oldu. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ‘Geleceğe Miras Projesi’ çerçevesinde, ‘Mozaikli Ev’ olarak bilinen yapı kompleksinde yaklaşık 1400 yıllık bronz bir kazan gün yüzüne çıkarıldı. Orijinal konumunda ve bozulmamış halde bulunan kazanın, restorasyon ve temizlik işlemlerinin ardından Bergama Müzesi’nde sergileneceği açıklandı.
Kazı Çalışmaları ‘Mozaikli Ev’de Yoğunlaşıyor
Bergama Antik Kenti’nde tarih öncesinden Osmanlı dönemine uzanan zengin katmanlarda kazı ve restorasyon çalışmaları devam ediyor. Geçen yıl eylül ayında başlayan çalışmalar, antik kentin ‘Kızıl Avlu’ yapısına yakın konumda bulunan ‘Mozaikli Ev’ adlı alanda sürdürülüyor. Yapının taş avlusundaki havuzun içinde keşfedilen bronz kazan, dönemin günlük yaşamı, teknolojisi ve kullanım alışkanlıklarına dair eşsiz bilgiler sunması nedeniyle bilimsel açıdan büyük bir önem taşıyor.
Kazı hakkında bilgi veren Bergama Koordinatör Kazı Başkanı ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Yusuf Sezgin, şunları söyledi:
“Bulunduğumuz yer bizim ‘Mozaikli Alan’ dediğimiz bir yer. Kızıl Avlu’nun yaklaşık 350 metre yakınında. Bir kompleks şeklindeki yapının taş avlusu ve etrafında çok sayıda mekan bulunuyor. Bu mekanların zemini mozaiklerle kaplanmış. Bu da bize, burasının çok önemli bir yapı olduğunu, dönemin önde gelen yöneticilerinden birisine ya da Hıristiyanlık döneminde çok önemli bir din adamıyla ilişkili bir yapı kompleksi olduğunu düşündürüyor.”
‘Kazan, Dönemin Gündelik Yaşamı Hakkında Doğrudan Bilgi Veriyor’
Prof. Dr. Sezgin, bronzun antik dönemde pahalı ve değerli bir malzeme olduğuna dikkat çekerek kazanın önemini vurguladı. Yapının milattan sonra 7. yüzyılda, muhtemelen Arap akınları sırasında terk edildiğini ve bir daha kullanılmadığını belirtti.
“Bu terk edilişin ardından yapı enkaz halinde kalmış. İşte bu enkazın içinde, oldukça iyi korunmuş bir bronz kazan bulduk. Antik dönemde gündelik yaşamda en yaygın olarak kullanılan malzemeler pişmiş toprak, yani seramik ürünlerdir. Ancak bronz, pahalı ve değerli bir materyaldir. Burada ele geçen bronz kazan, yerinde orijinal konumunda, olduğu gibi ele geçti. Bu çok önemli, çünkü yapının son kullanım evresindeki materyalleri bize olduğu gibi gösteriyor.”
1400 Yıllık İşçilik Günümüzle Neredeyse Aynı
Kazanın teknik özelliklerine de değinen Prof. Dr. Sezgin, eserin çekiçleme tekniğiyle yapıldığını ve bu tekniğin günümüzde hala Anadolu’da kullanıldığını ifade etti.
“Kazanın muhtemelen havuzdan su alıp taşımak amacıyla kullanılmış olması muhtemel. Hemen havuzun arkasında bir mutfak yapısı var; belki oraya su taşımak için de kullanılmış olabilir. Teknik açıdan baktığımızda, bu kazan çekiçleme tekniğiyle yapılmış. Günümüzde de benzeri teknikler özellikle Diyarbakır ve Şanlıurfa gibi yerlerde geleneksel olarak uygulanıyor. Bronz işçiliği Anadolu’da binlerce yıldır süregelen bir gelenek. Bizim burada bulduğumuz kazan da bu geleneğin yaklaşık 1400 yıl öncesine ait bir örneği. İşçilik ve teknik, neredeyse birebir günümüzle aynı.“