Çarşı Kelimesinin Kökeni ve Anlamı
Gündelik yaşamda sıkça kullandığımız ve alışverişin kalbi olarak bildiğimiz ‘çarşı’ kelimesinin kökenini hiç düşündünüz mü? Bu yaygın kelimenin ardında yatan anlam, aslında coğrafi bir tanıma dayanmaktadır. Peki, çarşı kelimesi dilimize nereden ve hangi anlamla girmiştir?
Dilbilimci Nişanyan Sözlük’e göre, ‘çarşı’ kelimesi dilimize Farsçadan geçmiştir. Kelimenin aslı, Farsça çārsū (چار سو) ifadesidir. Bu ifade, Farsçada iki kelimenin birleşiminden oluşur:
- Çār (چار): Dört
- Sū (سو): Yol, taraf, yön
Dolayısıyla, ‘çārsū’ kelimesi birebir çevrildiğinde “dört yol” veya “dörtyol ağzı” anlamına gelmektedir. Tarihsel olarak kentlerin merkezinde, ana yolların kesiştiği noktalarda kurulan ticaret ve dükkân alanları bu isimle anılmıştır. Zamanla kelime, doğrudan “alışveriş yapılan merkezi alan” anlamını kazanmıştır.
Orta Farsçadaki Kökleri
Ayrıca, Farsçadaki ‘sū’ kelimesinin kökeni daha da eskilere dayanmaktadır. Bu sözcük, Orta Farsça (Pehlevice) döneminde aynı anlama gelen ‘sōk’ kelimesinden evrilmiştir. Bu da kelimenin tarihsel derinliğini göstermektedir.
Sonuç olarak, bugün alışverişle özdeşleştirdiğimiz ‘çarşı’ kelimesi, kökeninde şehir planlaması ve yolların kesişim noktasını ifade eden zengin bir kültürel mirası taşımaktadır.