Buhara Bienali 2025: Sanat, Yemek ve Gelenek “Kırık Kalpler İçin Tarifler” Etkinliğinde Buluşuyor
Tarihi İpek Yolu’nun kadim duraklarından biri olan Buhara, 5 Eylül – 20 Kasım 2025 tarihleri arasında düzenlenecek olan ilk Buhara Bienali‘ne ev sahipliği yapmaya hazırlanıyor. “Kırık Kalpler İçin Tarifler” başlığı altında on hafta sürecek bu etkinlik, UNESCO Yaratıcı Şehri’ni çağdaş sanat, toplumsal ritüeller ve mutfak hikâyeciliğinin buluştuğu canlı bir platforma dönüştürecek. Keder, hafıza ve neşenin yemek, müzik, şiir ve el sanatları aracılığıyla yeniden yorumlandığı bienal, efsanelerle dolu şehre yeni bir soluk getirecek.
Uluslararası sanat dünyasının tanınan ismi Diana Campbell‘ın küratörlüğünü üstlendiği ve Özbekistan Sanat ve Kültür Geliştirme Vakfı (ACDF) Başkanı Gayane Umerova tarafından hayata geçirilen bienal, Özbekistan’da üretilen 70’in üzerinde esere ev sahipliği yapacak. Bu eserler, asırlık medreseleri ve kervansarayları daha önce hiç görülmemiş bir biçimde canlandıracak.
“Buhara daha önce de dünyayı şekillendirdi: bilgi, zanaat ve değişim yoluyla. Bu Bienal, ona yaratıcılık ve diyalog yoluyla bunu tekrar yapabilmesi için gerekli araçları sağlamanın bir yolu.” – Gayane Umerova
Duyusal Bir Ritüel: Sergiden Öte Bir Deneyim
Bienal, alışılagelmiş kırmızı halı seremonileri veya galeri açılışları yerine bir fermantasyon ritüeliyle başlayacak. Budist rahip ve şef Jeong Kwan, Cafe Oshqozon’da etkinliğin ilk günü kimchi hazırlayacak ve bu lezzet, on haftalık bir olgunlaşma sürecinin ardından son gün misafirlere sunulacak. Bu başlangıç, etkinliğin ana temasını özetleyen bir metafor niteliğinde: “Kırık Kalpler İçin Tarifler”, zamanın, geleneğin ve özenin iyileştirici gücünü keşfetmeyi amaçlıyor.
“Sanata sadece bakmıyorsunuz. Koklarsınız, tadarsınız, ellerinizde ve kemiklerinizde hissedersiniz. Bu, Buhara’nın misafirperverlik ve entelektüel derinlik ruhuna dayanan çok duyulu bir şölen.” – Diana Campbell
Disiplinler ve Coğrafyaları Aşan Eserler
Bienalde yer alan eserler, farklı disiplinleri ve coğrafyaları bir araya getiriyor. Mısır doğumlu yemek sanatçısı Laila Gohar, safran ve üzüm suyundan yapılan geleneksel bir şeker olan Navat aracılığıyla anıları canlandırırken, Kolombiyalı sanatçı Delcy Morelos toprak, kum ve baharatlardan oluşan bir kubbe inşa ediyor. Özbek sanatçı Oyjon Khayrullaeva ise seramikçi Abdurauf Taxirov ile işbirliği yaparak mozaik organlar yaratıyor. Bu eserler, şehrin farklı noktalarına yerleştirilerek mekanları tek bir kolektif bedenin parçaları olarak bağlıyor. Ünlü sanatçı Subodh Gupta ise geleneksel emaye tabakları, konukların Hindistan ve Özbekistan mutfaklarını tadabileceği dev bir kubbeye dönüştürüyor.
Bienalin Kalbi: Sevecenlik Evi ve Onarma Zanaatı
Etkinliğin merkezi, 16. yüzyıldan kalma Gavkushon Medresesi‘nde kurulacak olan “Sevecenlik Evi” olacak. Burası, kamusal programlar, çocuk atölyeleri ve hikâye anlatımı etkinliklerine ev sahipliği yapacak. Sanatçı ve mimar Suchi Reddy tarafından tasarlanan koruyucu gölgelik, Özbek ikatından ilham alan desenleriyle avluyu süsleyecek. Ayrıca, “Onarma Zanaatı” başlıklı üç günlük sempozyumda düşünürler, tarihçiler ve sanatçılar onarım kavramını hem fiziksel hem de politik bir eylem olarak ele alacak.
Müzik, Yemek ve Hafızanın Dansı
Müzik ve yemek, bienalin ayrılmaz bir parçası. Her dolunay, çöle sembolik olarak su çağırmak için kullanılan geleneksel Özbek karnay ritüeliyle kutlanacak. Yemek programı ise bir yan etkinlik olmaktan çıkıp bienalin ruhunu oluşturuyor. Bahriddin Chustiy gibi Özbek şefler yerel lezzetleri sunarken, Fatmata Binta ve Zuri Camille de Souza gibi uluslararası şefler Özbek geleneklerini kendi mutfak miraslarıyla harmanlayacak. Son hafta düzenlenecek Pirinç Kültürleri Festivali ise plov, paella, pulao ve jollof pilavı gibi farklı kültürlerin yemeklerini bir araya getirecek.
Neden Buhara? Başroldeki Şehir
Umerova, “Buhara bir fon değil, o bir başrol oyuncusu” diyerek şehrin önemini vurguluyor. İki bin yılı aşkın süredir ruhani, bilimsel ve sanatsal bir merkez olan Buhara, bu bienal ile modern sanat dünyasındaki yerini yeniden alıyor. Cumhurbaşkanı Şavkat Mirziyoyev‘in desteğiyle ACDF tarafından yürütülen bu proje, Özbekistan’ı küresel kültür ağlarına yeniden entegre etme stratejisinin önemli bir adımıdır.
Ziyaretçiler İçin Bilgiler
Taşkent ve Semerkant’tan hızlı trenle kolayca ulaşılabilen Buhara’daki bienal etkinlikleri tamamen ücretsiz ve halka açık olacak. Ziyaretçiler için Özbekçe, Rusça ve İngilizce dillerinde programlar düzenlenecek. Daha fazla bilgi için bukharabiennial.uz/tr web sitesini ve Instagram’daki @bukhara.biennial hesabını ziyaret edebilirsiniz.