Rekor Deniz Sıcaklıkları Gezegen İçin Bir Kırılma Noktası Mı?
2023 yılı, dünya okyanuslarında daha önce benzeri görülmemiş bir deniz ısı dalgası artışına sahne oldu. Okyanus yüzeyinin yüzde 96’sını etkileyen ve birçoğu bir yıldan uzun süren bu dalgalar; yoğunluk, süre ve coğrafi yayılım açısından tüm rekorları geride bıraktı.
Yapılan yeni bir bilimsel araştırma, bu uzun süreli sıcaklık artışlarının dünya okyanusları için bir kırılma noktasının habercisi olabileceği ve gezegenimiz için geri dönülemez sonuçlar doğurabileceği konusunda ciddi uyarılarda bulunuyor.
Okyanuslar ‘Yeni Normal’e mi Geçti?
2023 yılında yaşanan sıcak hava dalgaları, özellikle Kuzey Atlantik ve Güneybatı Pasifik okyanuslarında deniz yüzeyi sıcaklıklarını rekor seviyelere taşıdı. New South Wales Üniversitesi’nden iklim araştırmacısı Alex Sen Gupta, konuya ilişkin endişelerini dile getirdi.
“Küresel ısınma nedeniyle denizlerdeki sıcak hava dalgalarının zaman içinde giderek daha yaygın ve daha yoğun hale geldiğini biliyoruz. Ayrıca 2023’te başlayan El Nino’nun okyanusun daha fazla ısınmasına imkan tanıdığını da biliyoruz. Ancak bu faktörler tek başına 2023’te başlayan sıçramanın inanılmaz boyutunu açıklayamaz.”
Çin, ABD ve Tayland’dan bilim insanları tarafından yürütülen ortak çalışma, aşırı ısınmanın ardındaki karmaşık mekanizmaları ortaya koydu. Araştırmaya göre, bu duruma etki eden ana faktörler şunlardır:
- Daha fazla güneş radyasyonunun suya ulaşmasına neden olan azalmış bulut örtüsü.
- Buharlaşma yoluyla soğumayı yavaşlatan daha zayıf rüzgarlar.
- Değişen okyanus akıntıları.
Bu etkilerin neden aynı anda ortaya çıktığı henüz tam olarak açıklanamasa da, çalışma okyanus ısınmasının artık ‘yeni normal’ olarak kabul edilen daha sıcak bir duruma geçtiği korkusunu dile getiriyor. Çin’deki Güney Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nden yazar Zhenzhong Zeng, verilerin okyanuslardaki ısının katlanarak arttığını gösterdiğini ve bu eğilimin mevcut iklim modellerinin öngördüğünden farklı olduğunu belirtti.
Isınan Okyanusların Yıkıcı Etkileri
Çalışma, okyanusların kalıcı olarak daha sıcak bir duruma geçmesinin Dünya’daki yaşam için felaket senaryoları barındırdığı uyarısında bulunuyor. Okyanuslar, küresel sıcaklıkların düzenlenmesinde merkezi bir rol oynar. Bu dengenin bozulması, hem deniz ekosistemleri hem de karadaki yaşam için ciddi tehditler oluşturur.
- Aşırı Hava Olayları: Okyanuslardaki ısı dalgaları, kasırga gibi kısa vadeli hava olaylarını ve uzun vadeli iklim değişikliklerini tahmin etmeyi zorlaştırır.
- Deniz Ekosistemleri: Uzun süreli yüksek su sıcaklıkları, türlerin toplu ölümlerine veya göçlerine yol açabilir.
- Mercan Kayalıkları: Mercan resiflerinin çökme ihtimalini artırır. Bu durum, okyanusun karbon tutma kapasitesini azaltarak ısınmayı daha da hızlandırır.
- Karadaki Etkiler: Deniz meltemlerinin sıcak havayı iç kesimlere taşımasıyla kuraklıklar, sıcak hava dalgaları, orman yangınları ve fırtınalar daha yoğun yaşanır.
Bu durumun en somut örneklerinden biri, 2023’te yaklaşık 6 bin kişinin ölümüne neden olan Daniel Fırtınası’dır. Akdeniz’deki yüksek deniz yüzeyi sıcaklıklarının bu fırtınayı 50 kat daha olası ve yüzde 50 daha şiddetli hale getirdiği bilimsel olarak kanıtlanmıştır.
2024 ve Sonrası İçin Endişeler Artıyor
2024 ve 2025 yıllarında devam eden ısı dalgaları, endişeleri daha da artırıyor. Bu yıl Haziran ayında Akdeniz’de deniz yüzeyi sıcaklıkları, 26,01 santigrat dereceye ulaşarak rekor kırdı. Bu sıcaklıklar, mevsim normallerinin 3-4 derece üzerindeydi. Mayıs ayında ise Kuzey Denizi ve Manş Denizi’nde sular, ortalamadan 4 derece daha sıcaktı. Araştırmacılar, bu durumun zararlı alg patlamalarına ve ekosistemin bozulmasına yol açabileceği uyarısında bulunuyor.
Avustralya’nın CSIRO İklim Lideri Jaci Brown, “Sera gazı emisyonlarımızı acilen azaltmamız gerekirken, gelecekteki Dünya’mızın nasıl olacağını ölçmeye, izlemeye ve modellemeye devam etmemiz de kritik önem taşıyor. Eğer bunu yapmazsak, hazırlık yapamayız ve gelecekteki gıda, sağlık ve güvenliğimiz için korkunç sonuçları olacak bir bilinmeze doğru yürürüz.” diyerek durumun ciddiyetini vurguladı.