Sudan’da 23 Aylık Savaşın Yıkıcı Etkileri
Doğu Afrika ülkesi Sudan’da, 15 Nisan 2023 tarihinde ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında patlak veren ve 23 ay süren şiddetli çatışmalar, başkent Hartum’un merkezinde derin izler bıraktı. Bakanlıklar, devlet kurumları ve özel sektörün kalbi olan bu bölge, yaşanan çatışmalar sonucunda ağır hasar gördü.
Sert Mücadeleler ve Değişen Askeri Dengeler
Çatışmaların ilk aylarında başkent ve çevresindeki stratejik noktalar, ordu ile HDK arasında yoğun mücadelelere sahne oldu. Ancak zamanla askeri denge, Sudan Silahlı Kuvvetleri lehine değişti. Ordu, 26 Eylül 2024‘te başlattığı kapsamlı operasyonlarla HDK kontrolündeki bölgeleri geri almaya başladı. Bu süreçte Sinnar, Cezira ve Beyaz Nil eyaletleri ordu kontrolüne geçti.
Savaşın simgesel anlarından biri, 21 Mart 2025‘te Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın HDK’den geri alınması oldu. Bu gelişme, Hartum’un tamamen ordu kontrolüne geçmesinde bir dönüm noktası teşkil etti. Ordu güçleri, 26 Mart’ta başkentin merkezi dahil olmak üzere büyük bir bölümünde kontrolü sağladı ve 20 Mayıs‘ta Umdurman’daki son HDK unsurlarını da temizleyerek başkentin tamamında hakimiyet kurduğunu ilan etti.
İnsani Kriz ve Şehirdeki Yıkım
Birleşmiş Milletler (BM) verilerine göre, bu süreçte 11 milyondan fazla insan ülke içinde yerinden edilirken, yaklaşık 4 milyon Sudanlı ise komşu ülkelere sığınmak zorunda kaldı. Savaşın fiziksel izleri, başkentin merkezindeki binalarda net bir şekilde görülüyor.
Birçok yapının camları kırılmış, bazı binalar ise tamamen kullanılamaz hale gelmiş durumda. Duvarlardaki yangın izleri ve kurşun delikleri, çatışmaların şiddetini gözler önüne seriyor. Terk edilmiş ofisler ve boş sokaklara rağmen, az sayıda aracın ve motosikletin görülmesi, hayata dönüşün ilk sinyalleri olarak kabul ediliyor.
Hartum’da Hayatı Normalleştirme Çabaları
Hartum Valiliği başta olmak üzere kamu kurumları, vatandaşların şehre dönüşünü teşvik etmek için kapsamlı onarım ve temizlik çalışmalarına başladı. Savaşın izlerini taşıyan caddeler, yanan araç enkazlarından ve yabani otlardan arındırılıyor.
Üst Düzey Ulusal Komite Kuruldu
Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan, 16 Temmuz’da vatandaşların ve kurumların dönüşünü hızlandırmak amacıyla, Egemenlik Konseyi üyesi İbrahim Cabir başkanlığında bir üst düzey ulusal komite kurulması talimatını verdi. Bu kapsamda, 19 Temmuz’da Burhan’ın uçağı, çatışmaların başından beri kapalı olan Hartum Havalimanı’na iniş yaptı. Burhan, şehri ziyaret ederek evlerine dönen vatandaşlarla bir araya geldi.
Öncelik Su, Elektrik ve Sağlık
Hartum Eyaleti Hazırlama Komitesi, ilk toplantılarında öncelikli hedeflerini belirledi. Komite Başkanı İbrahim Cabir, konuyla ilgili şu açıklamayı yaptı:
“Su temini en büyük öncelik. Bunun yanı sıra elektrik ve enerji de önemli. Ana istasyonların devreye alınması, ana yolların aydınlatılması ve sağlık tesislerinin işletilmesi için çalışıyoruz.”
Ticaret Odası Hasar Tespiti Yapıyor
Bölgedeki ekonomik hayatın can damarlarından biri olan Sudan Ticaret Odalar Birliği (TOB) binasında da hasar tespit çalışmaları yürütülüyor. 1908’de kurulan ve 2020’de modern binasına kavuşan TOB, çatışmalardan etkilenen yapılar arasında yer alıyor. Hasar tespit komisyonu başkanı Üsame Avad, yaptıkları incelemeler hakkında bilgi verdi.
Avad, “Komisyon olarak çatışmalar nedeniyle meydana gelen hasarların tespiti için çalışıyoruz. Bölgedeki diğer binalara nazaran TOB çok fazla hasar almadı. Kısa sürede işimizi tamamlayıp restorasyon sürecine gireceğiz” diyerek, ticari hayatın yeniden canlanması için çalıştıklarını belirtti.