Financial Times Analizi: Erdoğan-Trump İlişkisinde İki Büyük Sınav
Uluslararası ekonomi ve siyaset gazetesi Financial Times, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD eski Başkanı Donald Trump arasındaki ilişkiyi mercek altına aldı. Analizde, iki liderin geçen ay Lahey’deki NATO zirvesinde sergilediği samimi tavırlara dikkat çekilerek, “Bu, köklü bir dostluğun beden diliydi” ifadeleri kullanıldı. Birbirlerine ‘dostum’ diyen liderlerin ‘olağanüstü’ ilişkisinin bugüne dek karşılıklı kazançlar sağladığı belirtildi.
Makaleye göre, bu ilişki sayesinde Türkiye, gümrük vergileri konusunda birçok ABD müttefikinden daha avantajlı bir konumda yer aldı. Washington, Erdoğan’ın talebi doğrultusunda Suriye’ye yönelik yaptırımları kaldırdı. Buna karşılık Erdoğan, NATO müttefiki ABD’ye, Rusya ile diplomatik müzakereler için zemin hazırladı ve Trump’ın uzun süredir arzuladığı ABD askerlerinin Suriye’den çekilmesine olanak tanıdı. Ancak gazete, bu yakın ilişkinin şimdi iki büyük sınavla karşı karşıya olduğunu vurguluyor.
İlişkiyi Sınayan İki Temel Kriz
Financial Times’a göre, Erdoğan ve Trump arasındaki ilişkiyi test eden iki temel kriz bulunuyor:
- Suriye Meselesi: En acil sorun olarak nitelendirilen bu başlık, Türkiye’nin Suriye Devlet Başkanı Ahmed Şara hükümetine verdiği destek ile İsrail’in bölgedeki istikrarsızlaştırıcı askeri eylemlerinin nasıl uzlaştırılacağı konusudur.
- F-35 Anlaşması ve Yaptırımlar: İkinci büyük kriz ise, Erdoğan’ın uzun zamandır talep ettiği milyarlarca dolarlık F-35 savaş uçağı anlaşmasının hayata geçirilmesi için ABD’nin Türkiye’nin savunma sektörüne uyguladığı yaptırımları kaldırması gerekliliğidir.
Uzmanlar Ne Diyor: ‘Kimyanın Gücünü Küçümseyemezsiniz’
Gazeteye değerlendirmelerde bulunan Washington Enstitüsü Türkiye araştırma programı direktörü Soner Çağatay, iki lider arasındaki kişisel ilişkiye dikkat çekiyor:
“Kimyanın gücünü küçümseyemezsiniz. Trump güçlü ülkeleri ve güçlü liderleri sever, Erdoğan her ikisini de sunuyor.”
Washington’daki Dış Politika Araştırma Enstitüsü başkanı Aaron Stein ise daha temkinli bir yorum yapıyor:
“Yine de, bütün bu dostluk söylemlerine rağmen, Trump ve Erdoğan aslında hiçbir anlaşma yapmayı başaramıyor gibi görünüyor.”
Çelişen Öncelikler ve YPG Gerilimi
Analizde, ABD ve Türkiye arasındaki gerilimin ve çelişen önceliklerin merkezinde terör örgütü PKK’nın Suriye uzantısı YPG‘nin olduğu belirtiliyor. Yazıda, “Ancak şimdi Washington, İsrail’in Şara’ya karşı düşmanca tutumuna ters düşse bile, Türk söylemlerini neredeyse aynen tekrarlıyor gibi görünüyor” ifadelerine yer verildi.
F-35’ler ve CAATSA Yaptırımları
Trump-Erdoğan ilişkisinin ikinci büyük sınavı olarak gösterilen F-35 savaş uçağı alımı, önündeki zorlu engellerle dikkat çekiyor. Financial Times, “Anlaşma, Erdoğan’ın iki Rus S-400 hava savunma bataryası almasının ardından 2020’de CAATSA yaptırımları altında engellendi” diye hatırlatıyor.
Bahisler Yüksek: Milyarlarca Dolarlık Satış
ABD’nin Ankara Büyükelçisi Thomas Barrack’ın, yaptırımların kaldırılması için Kongre onayı da dahil bir çözümün yıl sonuna kadar bulunabileceğini öne sürdüğü belirtilen yazıda, Türkiye’nin bu süreçte eskiyen hava filosunu modernize etmek için Eurofighter jetleri almayı hedeflediği de aktarılıyor. F-35 meselesinin çözülmesi durumunda Lockheed Martin milyarlarca dolarlık bir sipariş alabilirken, Türk şirketleri de F-35 gövdeleri inşa etme gibi kazançlı sözleşmelerle programa yeniden dahil olabilir.
Yeni Büyükelçinin Görevi: İlişkiyi ‘Muhteşem’ Seviyesine Yükseltmek
Gazete, Trump’ın yakın dostu ve yeni ABD Türkiye Büyükelçisi olan Tom Barrack‘ın kilit bir aracı olduğunu belirtiyor. Trump’ın, Lübnan kökenli milyarder Barrack’a ikili ilişkiyi ‘harika’dan ‘olağanüstü’ye yükseltme görevini verdiği ifade ediliyor. Analiz, Ankara’nın İsrail’in Suriye’deki askeri müdahalelerinden duyduğu rahatsızlığa da dikkat çekerek son buluyor.