Avrupa Savunmasında Fransız-Alman Motoru: Yakınlaşma ve Zorluklar
Avrupa savunmasının iki kilit ülkesi Fransa ve Almanya, ortak tehdit algısı sayesinde birbirine yakınlaşsa da, kamu maliyelerindeki yapısal farklar ve stratejik düşünce biçimlerindeki derin ayrılıklar, bu ‘motorun’ Avrupa Birliği (AB) genelinde köklü bir savunma dönüşümü yaratmasını zorlaştırıyor. Brüksel merkezli Bruegel düşünce kuruluşundan kıdemli araştırmacı Jacob F. Kirkegaard, Euronews’e verdiği demeçte durumu şöyle özetliyor:
“Daha uzun bir tarihsel perspektiften bakıldığında, iki ülke arasındaki yakınlaşma derecesi muhtemelen on yıllardır olduğundan daha yüksek.”
Ortak Tehditler Yakınlaşmayı Tetikliyor
Her iki ülke de Rusya‘yı uzun vadeli en büyük güvenlik tehdidi olarak tanımlıyor ve savunma sanayilerine milyarlarca euroluk yatırım taahhüdünde bulunuyor. Berlin bu politikayı “Zeitenwende” (tarihi dönüm noktası) olarak adlandırırken, Paris son askeri program yasasını “nihai stratejik hamle” olarak nitelendiriyor. Bu yakınlaşmanın arkasındaki temel nedenler; Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, Donald Trump’ın olası dönüşüyle ABD’nin güvenlik garantilerine dair belirsizlikler ve Almanya’daki liderlik değişimidir.
Kirkegaard, yeni Şansölye Friedrich Merz’in (orijinal metinde belirtildiği gibi) “Avrupa’nın ABD’nin güvenlik garantisinin olmadığı bir geleceğe hazırlanması gerektiğini” belirterek, temelde Gaullist bir duruş sergilediğini ifade ediyor.
Stratejik Farklılıklar ve Proje Anlaşmazlıkları
Ancak bu yakınlaşmanın ne kadar sancılı olduğu, geçtiğimiz haftalarda Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Merz’in, 100 milyar euroluk altıncı nesil savaş uçağı projesi Geleceğin Savaş Hava Sistemi (FCAS) üzerindeki gerilimi azaltma çabalarıyla bir kez daha görüldü. Anlaşmazlığın merkezinde, Fransa’nın proje iş payının %80’ini talep etmesi yatıyor; bu durum, payın iki ülke ve İspanya arasında eşit bölüşüleceğine dair önceki anlaşmalara aykırı.
Farklı Askeri Doktrinler
Avrupa Dış İlişkiler Konseyi (ECFR) politika uzmanı Rafael Loss’a göre, bu talep şaşırtıcı değil. Çünkü iki ülkenin ordularına ve onların misyonlarına bakış açıları temelden farklı. Fransa, silahlı kuvvetlerini dış politikasının bir uzantısı olarak görüyor ve denizaşırı toprakları ile nükleer caydırıcılığı sayesinde küresel bir perspektife sahip. Loss, durumu şöyle açıklıyor:
“Fransız ordusu tek taraflı ya da AB, NATO bağlamları dışında hareket etme konusunda Almanya’ya göre çok daha rahat. Fransız nükleer caydırıcılığıyla ilgili her şey, Fransa yalnızken de çalışmalıdır. FCAS sisteminin Fransız nükleer silahlarını taşıması planlandığından, Fransız liderliği bu kabiliyeti üretmek için başkasına bağımlı olmayı kabul etmeyecektir. Fransız endüstrisi, zor durumda kalırsa bu uçağı tek başına üretebilmelidir.”
Mali Uçurum: Savunma Gündeminin Önündeki Engel
İki ülkenin ortak bir AB savunma gündemi oluşturmasının önündeki bir diğer büyük engel ise kamu maliyelerindeki keskin fark. Almanya ve Fransa’nın borçlarının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’ya (GSYH) oranları arasındaki uçurum, savunma harcaması kapasitelerini doğrudan etkiliyor.
- Almanya: Borç/GSYH oranı %62,3
- Fransa: Borç/GSYH oranı %114,1 (AB kuralı olan %60’ın çok üzerinde)
Bu yapısal fark, Almanya’nın savunmaya devasa yatırımlar yapabilirken Fransa’nın bu konuda daha kısıtlı kalacağı anlamına geliyor. Almanya, ordusunu ve altyapısını güçlendirmek için 500 milyar euroluk bir fon gibi büyük kaynaklar ayırabiliyor.
‘Boşa Harcanmış Büyük Bir Fırsat’
Avrupa Komisyonu, üye ülkeleri 2030’a kadar 800 milyar euro yatırım yapmaya teşvik etse de, bu paranın önemli bir kısmının üye devletlerin kendi bütçelerinden gelmesi bekleniyor. Macron’un AB’nin ortak borçlanma önerisi, Almanya tarafından kesin bir dille reddedildi. Kirkegaard’a göre bu durum, mevcut krizin blok için “boşa harcanmış büyük bir fırsat” olduğunu gösteriyor.
“Bu kriz, yani Ukrayna’daki savaş, AB’nin daha fazla kurumsal ya da mali entegrasyonuna yol açmayacaktır. Bu durum, AB’nin Ukrayna ve belki de diğer ülkelerle genişlemesine yol açacak, ancak bu AB için farklı bir değişim türü.”