Google, 6 Şubat 2023 tarihinde Türkiye’yi yasa boğan Kahramanmaraş merkezli büyük depremler sırasında, Android Deprem Erken Uyarı Sistemi‘nin beklendiği gibi çalışmadığını kabul etti. Şirket tarafından yapılan açıklamada, sistemin deprem anında kritik uyarıları milyonlarca kullanıcıya ulaştırmada başarısız olduğu resmen itiraf edildi.
Kritik Uyarılar Milyonlarca Kişiye Ulaşmadı
Eğer Google’ın algoritmaları olması gerektiği gibi çalışsaydı, depremin merkez üssünden yaklaşık 157 kilometre çapındaki bir alanda yaşayan yaklaşık 10 milyon kişi, sarsıntıdan 35 saniyeye kadar önce en yüksek seviye olan “Harekete Geç” bildirimini alabilirdi. Ancak bu hayati uyarı, sadece 469 Android cihaza gönderilebildi. Yaklaşık 500 bin kullanıcı ise daha düşük seviyeli “Dikkatli Ol” bildirimi aldı.
Sistem Depremin Büyüklüğünü Yanlış Hesapladı
BBC’ye konuşan Google yetkilileri, sistemin çöküşünün ardındaki temel nedenin, algoritmanın depremin büyüklüğünü önemli ölçüde yanlış tahmin etmesi olduğunu belirtti. Gerçek büyüklüğü 7,8 olan ilk deprem, sistem tarafından 4,5 ila 4,9 arasında bir değerle varsayıldı. Bu hatalı hesaplama, uyarı seviyesinin de yanlış belirlenmesine neden oldu.
Benzer bir sorun ikinci büyük depremde de tekrarlandı. Bu defa sadece 8.158 cihaza “Harekete Geç” uyarısı gönderilirken, 4 milyon cihaza “Dikkatli Ol” bildirimi iletildi. Deprem sonrası gerçekleştirilen simülasyonlar, sistemin doğru çalışması durumunda toplamda 10 milyon cihaza ciddi uyarı, 67 milyon kullanıcıya ise hafif sarsıntı bildiriminin gönderilebileceğini ortaya koydu.
Gece Saatlerindeki Uyarılar Hayati Önem Taşıyordu
Depremin yerel saatle 04:17‘de meydana gelmesi, uyarı sisteminin önemini daha da artırıyordu, çünkü nüfusun büyük bir bölümü uykudaydı. “Harekete Geç” uyarısı, telefonun uyku modunu devre dışı bırakarak tam ekran bir bildirim ve yüksek sesli bir alarm ile kullanıcıyı uyandırmak üzere tasarlanmıştır. Fakat bu özelliğin çok az kişiye ulaşması, can kayıplarının önlenmesinde etkili olmasını engelledi. Sahadan gelen bilgilere göre, uyarıyı aldığını belirten tek bir kişiye dahi ulaşılamadığı ifade edildi.
Eleştiriler ve Gecikmeli Şeffaflık
Google, depremin hemen ardından yaptığı ilk açıklamalarda sistemin “iyi çalıştığını” iddia etmiş, ancak detaylı teknik analizi bilimsel bir makale ile kamuoyuna sunması yaklaşık iki yıl sürmüştü. Bu gecikmeli şeffaflık, ciddi eleştirilere yol açtı.
Colorado School of Mines’tan Dr. Elizabeth Reddy, süreci şu sözlerle eleştirdi: “Bu kadar uzun sürmesine kızgınım. İnsanlar hayatlarını kaybetti, sistem ise sessiz kaldı.”
Bilim insanları, yeterince test edilmemiş veya doğrulanmamış teknolojilere aşırı güvenmenin tehlikelerine dikkat çekiyor. Pacific Northwest Seismic Network Direktörü Harold Tobin de bu konuda daha fazla şeffaflık talep etti.
Google ise Android Deprem Uyarı Sistemi’nin 98 ülkede aktif olduğunu ve her depremden sonra sistemi geliştirmeye devam ettiklerini savundu. Ancak BBC’nin Myanmar’daki son depremde sistemin performansı hakkındaki soruları yanıtsız kaldı. Şirket ayrıca, sistemin ulusal uyarı altyapılarının yerini tutmadığını, yalnızca bir destek mekanizması olduğunu vurguluyor.
Depreme hazırlıklı olun: Android ve iOS için deprem uygulamaları
