Google’dan Deprem İtirafı: Milyonlarca Kişi Uyarısız Kaldı
Teknoloji devi Google, 6 Şubat 2023’te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerde, Android tabanlı erken uyarı sisteminin beklendiği gibi çalışmadığını ve milyonlarca insana hayati uyarıların gönderilemediğini resmen kabul etti. Yapılan açıklamaya göre, sistemin doğru çalışması durumunda, depremin merkez üssüne 157 kilometre çapındaki bir alanda yaşayan yaklaşık 10 milyon kişi, sarsıntıdan 35 saniye öncesine kadar “harekete geç” uyarısı alabilirdi.
Ancak bu kritik uyarı, 7,8 büyüklüğündeki ilk depremde sadece 469 kişinin telefonuna ulaştı. BBC’ye konuşan Google yetkilileri, yaklaşık 500 bin kişiye ise daha düşük seviyeli “dikkatli ol” uyarısının gönderildiğini belirtti. Bu durum, şirketin daha önceki “sistemin iyi çalıştığı” yönündeki açıklamalarıyla çelişiyor.
Sistemin Vahim Hatası ve Trajik Sonuçları
Depremlerde 55 binden fazla insan hayatını kaybederken, 100 binden fazlası da yaralandı. Özellikle ilk depremin sabaha karşı meydana gelmesi, birçok kişinin sarsıntıya uykuda yakalanmasına neden oldu. Erken bir uyarının, insanların binaları tahliye etmesi veya güvenli bir pozisyon alması için hayati bir fırsat sunabileceği düşünülüyor.
Sistemin başarısız olmasının temel nedeni, Google’ın algoritmasının depremin büyüklüğünü feci şekilde yanlış hesaplamasıydı. Google sözcüsü, “Her depremde öğrendiklerimizle bu sistemi geliştirmeye devam ediyoruz” şeklinde bir açıklama yaptı.
Android Deprem Erken Uyarı Sistemi Nasıl Çalışır?
Google’ın sistemi, çok sayıda Android telefonun ivmeölçer sensörlerinden gelen verileri analiz ederek bir depremi tespit etme prensibine dayanır. Deprem dalgaları karada görece yavaş ilerlediği için, sistem merkez üssünden uzaktaki kullanıcılara sarsıntı ulaşmadan önce bildirim gönderme potansiyeline sahiptir.
“Harekete Geç” ve “Dikkatli Ol” Uyarıları Arasındaki Fark
Google’ın iki temel uyarı seviyesi bulunmaktadır:
- Harekete Geç: En ciddi uyarıdır. Telefonun uyku modunu devre dışı bırakır, yüksek bir ses çıkarır ve tam ekran bir bildirim gösterir. Kahramanmaraş depremlerinde gönderilmesi gereken uyarı buydu.
- Dikkatli Ol: Daha hafif sarsıntılar için tasarlanmıştır ve telefonun uyku modunu aktif olarak kesintiye uğratmaz.
Depremin yerel saatle 04:17‘de gerçekleşmesi, bu iki uyarı arasındaki farkı ölümcül derecede önemli kılıyordu. BBC’nin deprem sonrası yaptığı saha araştırmalarında, “Harekete Geç” uyarısı alan tek bir kişiye bile ulaşılamamıştı.
Hatanın Kaynağı: Yanlış Hesaplanan Deprem Büyüklüğü
Google araştırmacılarının bilimsel dergi Science’ta yayımladıkları makaleye göre, hatanın kaynağı “sarsıntı tespit algoritması” idi. Algoritma, 7,8 büyüklüğündeki ilk depremi yalnızca 4,5 ile 4,9 arasında bir büyüklükte hesapladı. Benzer bir hata ikinci büyük depremde de tekrarlandı. Bu yanlış hesaplama sonucunda, ikinci depremde sadece 8.158 telefona “Harekete Geç” uyarısı gönderilebildi.
Araştırmacılar, güncellenmiş algoritma ile yaptıkları simülasyonda ise sistemin doğru çalışarak 10 milyon telefona “Harekete Geç” ve 67 milyon kişiye “Dikkatli Ol” uyarısı gönderebileceğini tespit etti.
Uzmanlardan Eleştiriler ve Şeffaflık Çağrısı
Colorado School of Mines üniversitesinden mühendislik uzmanı Elizabeth Reddy, bu bilginin kamuoyu ile paylaşılmasının iki yıl sürmesini eleştirerek, “Bu kadar uzun sürmesine kızgınım. İnsanlar hayatlarını kaybetti ve uyarılar beklediğimiz performansı vermedi” dedi.
Pacific Northwest Seismic Network direktörü Harold Tobin ise “Bu sistemin nasıl çalıştığı konusunda çok şeffaf olmak kritik öneme sahip” diyerek teknolojiye aşırı güvenilmemesi gerektiğini vurguladı.
Google, sistemin ulusal uyarı sistemlerinin bir yedeği olmadığını vurgularken, 6 Şubat depremlerinden çıkarılan derslerle sistemi iyileştirdiklerini ve şu anda 98 ülkede aktif olarak uyarılar gönderdiğini belirtti.