Google’dan Büyük İtiraf: Kahramanmaraş Depreminde Uyarı Sistemi Neden Çöktü?
Teknoloji devi Google, 6 Şubat 2023 tarihinde yaşanan yıkıcı Kahramanmaraş depremleri esnasında, Android tabanlı erken uyarı sisteminin ciddi bir şekilde başarısız olduğunu ve milyonlarca insana hayati uyarıların ulaştırılamadığını resmen açıkladı. Şirket daha önce sistemin “iyi çalıştığını” belirtmişti, ancak sonradan yapılan detaylı analizler acı gerçeği ortaya çıkardı.
Eğer Google’ın algoritmaları beklendiği gibi çalışsaydı, depremlerin merkez üssüne 157 kilometre çapındaki bir alanda yaşayan yaklaşık 10 milyon kişi, en üst seviye uyarı olan “Harekete Geç” bildirimini alacaktı. Bu uyarı, vatandaşlara sarsıntı başlamadan önce önlem almaları için 35 saniyeye kadar değerli bir zaman kazandırabilirdi.
Ancak gerçekler çok farklıydı. 7,8 büyüklüğündeki ilk depremde bu kritik uyarı sadece 469 kişinin telefonuna gönderilebildi. BBC’ye konuşan Google yetkilileri, yaklaşık 500 bin kişiye ise daha düşük seviyeli ve hafif sarsıntılar için tasarlanan bir uyarının iletildiğini belirtti.
[IMAGE_PLACEHOLDER_1]
Türkiye’de akıllı telefonların yüzde 70‘inden fazlasında bulunan Android işletim sistemine entegre bu sistemin başarısızlığı, felaketin boyutlarını daha da trajik hale getirdi. Depremlerde 55 binden fazla insan hayatını kaybetmiş, 100 binden fazla kişi ise yaralanmıştı. Özellikle ilk depreme uykularında yakalanan birçok kişi için erken bir uyarı, binayı terk etme veya güvenli bir yere geçme şansı tanıyabilirdi.
Sistem Nasıl Çalışıyor?
Google’ın Android Deprem Erken Uyarı Sistemi, çok sayıda cep telefonundaki ivmeölçerlerin aynı anda sarsıntıyı algılaması prensibine dayanıyor. Deprem dalgalarının karada görece yavaş ilerlemesi sayesinde, sistem merkez üssünden uzaktaki kullanıcılara sarsıntı ulaşmadan bildirim gönderebiliyor.
- Harekete Geç Uyarısı: En ciddi uyarı seviyesidir. Telefonun uyku modunu devre dışı bırakır, yüksek bir ses çıkarır ve tam ekran bir uyarı gösterir. Kahramanmaraş’ta gönderilmesi gereken uyarı buydu.
- Dikkatli Ol Uyarısı: Daha hafif sarsıntılar için tasarlanmıştır ve telefonun uyku modunu kapatmaz.
Depremin yerel saatle 04:17‘de gerçekleşmesi, “Harekete Geç” uyarısının ne kadar kritik olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi.
Sistemin Zayıf Noktaları ve Algoritma Hatası
Google araştırmacılarının bilimsel dergi Science‘ta yayımladıkları makaleye göre, hatanın temel nedeni “sarsıntı tespit algoritması” idi. Algoritma, 7,8 büyüklüğündeki ilk depremi hatalı bir şekilde sadece 4,5 ile 4,9 arasında hesapladı. Benzer bir hata ikinci büyük depremde de tekrarlandı.
Bu yanlış hesaplama sonucunda, ikinci depremde “Harekete Geç” uyarısı yalnızca 8.158 telefona, “Dikkatli Ol” uyarısı ise 4 milyon telefona gönderildi. Google araştırmacıları, güncellenmiş algoritma ile yapılan simülasyonun ise 10 milyon telefona “Harekete Geç” ve 67 milyon kişiye “Dikkatli Ol” uyarısı gönderebileceğini gösterdiğini aktardı.
Bir Google sözcüsü, “Her depremde öğrendiklerimizle bu sistemi geliştirmeye devam ediyoruz. Her deprem erken uyarı sistemi aynı zorlukla mücadele ediyor: Algoritmaları büyük depremler için doğru şekilde ayarlamak.” dedi.
Ancak uzmanlar bu gecikmeli açıklamaya tepkili. Colorado School of Mines üniversitesinden mühendislik uzmanı Elizabeth Reddy, şu ifadeleri kullandı:
“Bu bilginin paylaşılmasının iki yıl sürmesine kızgınım. Burada küçük bir sarsıntıdan bahsetmiyoruz. İnsanlar hayatlarını kaybetti ve uyarılar beklediğimiz performansı vermedi.”
Pacific Northwest Seismic Network direktörü Harold Tobin ise sistemin işleyişi konusunda şeffaflığın kritik önem taşıdığını vurguladı. Google, sistemin ulusal uyarı sistemlerinin bir yedeği olmadığını, ancak 6 Şubat deneyiminden sonra yapılan iyileştirmelerle dünya genelinde 98 ülkede hizmet verdiğini belirtiyor.