Hepatit B ve C Tehlikesi: Dünya Genelinde Milyonlarca İnsan Risk Altında
Sağlık Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Gülhane Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Cumhur Artuk, hepatitin bulaşıcı virüsler veya diğer etkenler sonucu ortaya çıkan ciddi bir karaciğer iltihabı olduğunu belirtti. Bu durumun karaciğer hasarı ve kanser gibi hayati tehlikelere yol açabileceğini vurguladı.
Artuk, hepatit virüslerinin A, B, C, D ve E olmak üzere beş ana türü olduğunu; bu türlerin bulaşma yolları, hastalık şiddeti ve coğrafi dağılım açısından farklılıklar gösterdiğini ifade etti.
Küresel Bir Halk Sağlığı Sorunu: Kronik Hepatit
Doç. Dr. Artuk, özellikle hepatit B ve C türlerinin milyonlarca insanda kronik hastalığa neden olduğuna dikkat çekti. Bu iki tür, karaciğer sirozu, karaciğer kanseri ve viral hepatit kaynaklı ölümlerin en yaygın sebepleri arasında yer alıyor.
“Dünya çapında tahmini 304 milyon insan hepatit B veya C ile yaşamaktadır ve çoğu için test ve tedavi henüz mümkün değildir. Bulaşıcı hastalıklara bağlı ölümler arasında üst sıralarda yer alan hepatit, yılda yaklaşık 1,8 milyon kişinin ölümüne neden olmaktadır.”
28 Temmuz’un “Dünya Hepatit Günü” olarak belirlendiğini hatırlatan Artuk, bu yılki temanın “Hepatitleri Adım Adım İnceleyelim” olduğunu söyledi. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) 2030 hedefleri arasında yeni enfeksiyonları ve hepatit kaynaklı ölümleri ciddi oranda düşürmek yer alıyor. Acil önlem alınmazsa, 2030’a kadar milyonlarca yeni vaka ve ölüm bekleniyor.
Hepatit Türleri, Bulaşma Yolları ve Korunma Yöntemleri
Aşı ve Hijyenin Önemi: Hepatit A
Hepatit A’nın genellikle kirlenmiş su ve gıdalarla bulaştığını belirten Artuk, Türkiye’de hijyen koşullarının iyileşmesi ve 2012’de başlayan aşı uygulamalarıyla görülme sıklığının azaldığını kaydetti.
Kan Yoluyla Bulaşan Tehlike: Hepatit B ve C
Hepatit B ve C’nin kan yoluyla, sterilize edilmemiş tıbbi aletlerle, ortak enjektör kullanımı, korunmasız cinsel ilişki ve anneden bebeğe geçiş gibi yollarla bulaştığını aktaran Artuk, şu bilgileri verdi:
- Hepatit B: Korunmanın en etkili yolu aşılanmadır. Türkiye’de 1998’den beri rutin aşı takvimindedir.
- Hepatit C: Henüz aşısı bulunmamakla birlikte, yeni geliştirilen ilaçlarla tedavide %95’in üzerinde başarı sağlanmaktadır.
Diğer Hepatit Türleri: Hepatit D ve E
Doç. Dr. Artuk, Hepatit D’nin yalnızca Hepatit B taşıyıcılarında görüldüğünü, Hepatit E’nin ise dışkı ile temas yoluyla bulaştığını ve özellikle hamile kadınlarda ciddi riskler oluşturduğunu belirtti. Bu iki virüs türünün de henüz bir tedavisi veya aşısı bulunmuyor.
Türkiye’nin Viral Hepatitle Mücadelesi
Artuk, Sağlık Bakanlığı’nın Türkiye Viral Hepatit Önleme ve Kontrol Programı (2024-2030) ile farkındalığı artırmayı, bulaşı önlemeyi, erken teşhisi sağlamayı ve hastaları tedaviye yönlendirerek siroz ve kanser gelişimini engellemeyi hedeflediğini vurguladı. Bu strateji, Türkiye’nin hepatitle mücadelesinde önemli bir yol haritası sunmaktadır.