İran’dan Nükleer Anlaşma İçin Kritik Adım: NPT’den Çekilme Masada
İran Meclisi, Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını yeniden devreye sokacak olan “tetik mekanizması”nın işletilmesi durumunda atılacak adımları değerlendiriyor. Bu kapsamda, Tahran’ın Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması’ndan (NPT) çekilmesini öngören bir yasa tasarısı hazırlığı gündeme geldi.
Meclis Komisyonu Tasarıyı Değerlendiriyor
İran Meclisi Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Komisyonu Sözcüsü İbrahim Rızai, dün gerçekleştirilen meclis oturumunda önemli açıklamalarda bulundu. Rızai, yaptırımların geri dönmesi ihtimaline karşı atılacak adımların komisyonda ele alındığını belirtti.
Komisyon üyelerinin çoğunluğu, tetik mekanizmasının etkinleştirilmesi durumunda hükümetin NPT’den çekilmesini gerektirecek bir yasa tasarısının hazırlanarak parlamentoya sunulmasını önerdi. Bu tasarı, Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Komisyonu’nda görüşüldü. Taslağı hazırlanıyor ve üzerinde çalışılacak.
Nükleer Anlaşma ve “Tetik Mekanizması” Nedir?
14 Temmuz 2015 tarihinde İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi (ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa) ve Almanya arasında, yaptırımların kaldırılması karşılığında İran’ın nükleer faaliyetlerinin denetlenmesini ve sınırlandırılmasını içeren kapsamlı bir anlaşma imzalanmıştı. Ancak ABD, 2018 yılında bu anlaşmadan tek taraflı olarak çekilerek İran’a yönelik yaptırımları yeniden uygulamaya koydu.
Avrupalı taraflar, ABD’nin bu kararına karşı çıksalar da yaptırımların etkisini telafi edecek somut adımlar atamadı. Bunun üzerine İran, anlaşmadaki taahhütlerini bir yıl sonra aşamalı olarak askıya aldığını duyurdu ve yüksek düzeyli uranyum zenginleştirme gibi faaliyetlere yeniden başladı.
Diplomatik Görüşmeler Sürüyor
Yaşanan gerilime rağmen diplomatik kanallar açık tutuluyor. Bu bağlamda İran, İngiltere, Fransa ve Almanya temsilcileri 25 Temmuz’da İstanbul’da bir araya gelmiş ve görüşmelerin sürdürülmesi konusunda fikir birliğine varmıştı. İranlı yetkililer, BM yaptırımlarının tamamen geri getirilmesi halinde, 1970’ten bu yana üyesi oldukları NPT’deki konumlarını yeniden gözden geçireceklerini daha önce de defalarca dile getirmişti.