İran Meclisi’nde Nükleer Anlaşmadan Çekilme Hazırlığı
İran Meclisi Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Komisyonu, Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını geri getirebilecek olan ‘tetik mekanizması’nın işletilmesi durumunda atılacak adımları masaya yatırdı. Komisyon Sözcüsü İbrahim Rızai, yapılan oturumda önemli kararların ele alındığını duyurdu.
Meclis’ten NPT’den Çekilme Tasarısı Sinyali
Rızai, komisyonun gündemindeki en dikkat çekici konunun, İran’ın Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması’ndan (NPT) çekilmesini öngören yasa tasarısı olduğunu belirtti.
“Komisyon üyelerinin çoğunluğu, tetik mekanizmasının etkinleştirilmesi durumunda hükümetin NPT’den çekilmesini gerektirecek bir yasa tasarısının hazırlanarak parlamentoya sunulmasını önerdi. Bu tasarı, Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Komisyonu’nda görüşüldü. Taslağı hazırlanıyor ve üzerinde çalışılacak.”
Nükleer Anlaşma ve ‘Tetik Mekanizması’ Süreci
İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi (ABD, Çin, Rusya, İngiltere, Fransa) ve Almanya arasında 14 Temmuz 2015 tarihinde, yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran’ın nükleer faaliyetlerini sınırlandıran kapsamlı bir anlaşma imzalanmıştı. Ancak süreç, beklendiği gibi ilerlemedi.
ABD’nin Çekilmesi ve Sonrası
Amerika Birleşik Devletleri, 2018 yılında anlaşmadan tek taraflı olarak çekilerek İran’a yönelik yaptırımları yeniden uygulamaya koydu. İran yönetimi, anlaşmanın Avrupalı taraflarından ABD yaptırımlarını telafi edecek adımlar atmasını talep etti. Ancak Avrupa ülkeleri, ABD’nin kararına karşı çıksalar da somut bir adım atamadı.
Bu gelişmeler üzerine İran, bir yıl sonra anlaşmadaki taahhütlerini aşamalı olarak askıya aldığını duyurdu ve yüksek düzeyli uranyum zenginleştirme gibi faaliyetlere yeniden başladı.
İstanbul’daki Görüşmeler
Taraflar arasındaki gerilimi düşürme çabaları kapsamında İran, İngiltere, Fransa ve Almanya temsilcileri 25 Temmuz’da İstanbul’da bir araya gelmişti. Toplantıdan, görüşmelerin sürdürülmesi yönünde bir mutabakat çıkmıştı. İranlı yetkililer, BM yaptırımlarının geri getirilmesi halinde 1970 yılından bu yana üyesi oldukları NPT’yi yeniden değerlendireceklerini sıkça dile getiriyor.