Google’dan Kahramanmaraş Depremi İtirafı: Erken Uyarı Sistemi Neden Başarısız Oldu?
Google, BBC’ye yaptığı açıklamada, Android Deprem Uyarıları (AEA) sisteminin Şubat 2023’te meydana gelen ve Türkiye’yi yasa boğan Kahramanmaraş merkezli depremler sırasında ciddi hatalar verdiğini kabul etti. California Silikon Vadisi’nden yönetilen sistemin, felaketin büyüklüğünü doğru tahmin edemediği ve milyonlarca kullanıcıyı zamanında uyaramadığı ortaya çıktı.
Sistem Hatasının Detayları ve Yetersiz Uyarılar
Yapılan incelemelere göre, deprem uyarı sisteminin merkez üssüne yaklaşık 157 kilometre mesafedeki 10 milyon kişiye en üst düzeyde uyarı göndermesi gerekiyordu. Ancak AEA sistemi, aktif olmasına rağmen tasarlandığı gibi çalışmadı. Sistem, depremlerin “büyüklüklerini hafife alarak” kullanıcıları etkili bir şekilde uyaramadı.
Anlık büyüklük ölçeği kullanan sistemin yaptığı hatalı tahminler şu şekildeydi:
- İlk Deprem: Gerçek büyüklüğü 7,7 olan ilk depremin büyüklüğü, sistem tarafından yalnızca 4,5-4,9 olarak tahmin edildi. Bu nedenle, sadece 469 kullanıcıya “harekete geç” uyarısı gönderilirken, yaklaşık 500 bin kişiye ise daha az etkili olan “hafif sarsıntı” uyarısı iletildi.
- İkinci Deprem: Aynı gün yaşanan ikinci büyük deprem sonrasında ise 8.158 telefona “harekete geç” ve yaklaşık 4 milyon kullanıcıya “farkında ol” uyarısı gönderilebildi.
Normal şartlarda kullanıcılara 35 saniyeye kadar değerli bir zaman kazandırabilecek bu bildirimler, sistemdeki kritik hatalar nedeniyle bölgedeki milyonlarca kişiye ulaşmadı veya etkisiz kaldı.
Google’dan Açıklama ve Uzman Görüşleri
Google yetkilileri, her deprem erken uyarı sisteminin benzer zorluklarla karşılaştığını belirterek, algoritmaların büyük şiddetli depremlere göre ayarlanmasının teknik olarak karmaşık bir süreç olduğuna dikkat çekti. Bir şirket yetkilisi,
“Her depremde öğrendiklerimize dayanarak sistemi geliştirmeye devam ediyoruz.”
ifadesini kullandı.
Ancak ABD merkezli Colorado Madencilik Okulu’ndan (Colorado School of Mines) uzman Elizabeth Reddy, sistemdeki bu kritik hatanın tespit edilmesinin iki yıldan fazla sürmesini “endişe verici” olarak değerlendirdi. Reddy,
“Çok üzgünüm. Küçük bir olaydan bahsetmiyoruz, insanlar öldü ve bu uyarının istediğimiz gibi bir performans gösterdiğini göremedik.”
dedi.
Sistem Geliştirildi ve Yaygın Kullanımda
Google araştırmacıları, yaşanan bu olayın ardından deprem analiz sisteminin önemli ölçüde geliştirildiğini ve AEA‘nın şu anda 98 ülkede aktif olarak uyarı gönderdiğini belirtti. Şirket, Türkiye’de mevcut akıllı telefonların %70’inden fazlasını oluşturan Android cihazlarda sistemin çalıştığını tahmin ediyor.
Asrın Felaketi: Acı Bilanço
Türkiye, iki yıl önce “asrın felaketi” olarak nitelenen Kahramanmaraş merkezli, 11 ili etkileyen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlerle sarsılmıştı. Bu büyük felakette 53 bin 537 kişi hayatını kaybetmiş, 107 bin 213 kişi yaralanmış ve yaklaşık 14 milyon vatandaş doğrudan etkilenmişti.