Einstein’ın Mirası: Yerçekimsel Dalgalar Evrenin Sırlarını Aralıyor
Albert Einstein tarafından bir asır önce teorize edilen yerçekimsel dalgalar, 2016’dan bu yana evrenin en gizemli ve şiddetli olaylarına ışık tutuyor. ABD’de bulunan LIGO gözlemevlerinin kaydettiği en son sinyal, bu alanda bugüne dek gözlemlenmiş en büyük kozmik birleşmeye işaret ediyor. GW231123 koduyla tanımlanan bu olay, kara deliklerin kütlesi, dönüş hızı ve kökeni hakkındaki mevcut bilgileri sorgulatıyor.
Tarihin En Büyük Kara Delik Birleşmesi: GW231123
22 Temmuz 2023 tarihinde LIGO tarafından saptanan GW231123 olayı, sırasıyla yaklaşık 100 ve 140 Güneş kütlesine sahip iki devasa kara deliğin çarpışmasıyla meydana geldi. Bu birleşme, kendisinden önceki rekoru elinde tutan GW190521 olayından yaklaşık %60 daha büyük olmasıyla dikkat çekiyor. Çarpışma sonucunda uzay-zaman dokusunda yayılan güçlü dalgalar, LIGO’nun Louisiana ve Washington’daki hassas dedektörleri tarafından başarıyla tespit edildi.
‘Kütle Boşluğu’ Teorisini Zorlayan Keşif
Bu çarpışmayı bilimsel açıdan olağanüstü kılan en önemli faktörlerden biri, birleşen her iki kara deliğin de teorik olarak “kütle boşluğu” olarak adlandırılan aralıkta yer almasıdır. Bilimsel modellere göre, yıldızların çökmesiyle oluşan kara deliklerin kütlelerinin 60 ila 130 Güneş kütlesi arasında olması beklenmez. Ancak GW231123’ün kahramanları, bu aralığın tam ortasında bulunuyor.
Cardiff Üniversitesi’nden Prof. Mark Hannam, “Bu kütledeki kara deliklerin standart yıldız çöküşü mekanizmalarıyla oluşamayacağını biliyoruz. Bu durum, onların daha önceki birleşmelerin bir ürünü olabileceği ihtimalini güçlendiriyor,” şeklinde konuştu.
Sadece Kütle Değil, Dönüş Hızı da Beklenmedik
GW231123 olayındaki kara deliklerin yalnızca kütleleri değil, aynı zamanda dönüş hızları da bilim insanlarını şaşırttı. Yapılan analizler, kara deliklerin fiziksel olarak mümkün olan sınırlara çok yakın hızlarda döndüğünü ortaya koydu.
LIGO araştırma ekibinden Dr. Charlie Hoy, “Şimdiye kadar gözlemlediğimiz kara deliklerin büyük bir kısmı yavaş dönüyordu. Bu yeni birleşme, kara deliklerin nasıl meydana geldiğine dair bildiklerimizi yeniden değerlendirmemiz gerektiğini açıkça gösteriyor,” dedi.
Yerçekimsel Dalgalar: Görünmeyen Evrenin Penceresi
Yerçekimsel dalgalar, herhangi bir ışık yaymayan kara delik çiftleri gibi kozmik cisimleri gözlemlemenin bilinen tek yöntemidir. LIGO projesinin öncülük ettiği bu yeni astronomi dalı, evrenin daha önce erişilemeyen, karanlıkta kalmış köşelerini aydınlatarak kozmosa dair anlayışımızı temelden değiştirme potansiyeli taşıyor.