Müzikal Hicvin Dahi İsmi Tom Lehrer’e Veda
Politikayı, ırkçılığı ve Soğuk Savaş’ı keskin zekasıyla hicveden, ardından müzik dünyasından çekilerek kendini matematik öğretmeye adayan ünlü Amerikalı müzikal hicivci Tom Lehrer, 97 yaşında hayata gözlerini yumdu. Uzun süredir arkadaşı olan David Herder, Lehrer’in Cumartesi günü Cambridge, Massachusetts’teki evinde vefat ettiğini doğruladı ancak ölüm nedenine ilişkin bir ayrıntı paylaşmadı.
Harvard’dan Sahnelere Uzanan Bir Deha
Henüz 18 yaşında Harvard Üniversitesi‘nden matematik diploması alarak bir dahi olduğunu kanıtlayan Lehrer, bu analitik zekasını kısa sürede güncel olaylara yöneltti. Nükleer imha tehdidi, toplumsal ayrımcılık ve dini ritüeller gibi hassas konuları korkusuzca ele aldı.
Tartışmalı ve Unutulmaz Şarkıları
Lehrer’in kara mizahla yoğrulmuş şarkıları, döneminde büyük yankı uyandırmıştı. Bu eserler arasında en bilinenlerden bazıları şunlardır:
- Poisoning Pigeons in the Park (Parkta Güvercin Zehirlemek)
- The Old Dope Peddler (Yaşlı Uyuşturucu Satıcısı)
- The Vatican Rag (Vatikan Rag Zamanı): Ateist olan Lehrer’in, bu şarkıda Roma Katolik Kilisesi’nin ayin ve ritüelleriyle alay etmesi büyük tartışmalara neden olmuştu.
Miras Bırakan Diğer Eserleri
Lehrer’in müzikal mirası, zekice yazılmış ve unutulmaz melodilerle dolu birçok eseri barındırır:
- The Elements: Kimyasal elementlerin periyodik tablosunu, Gilbert ve Sullivan’ın “The Pirates of Penzance” operasından bir melodiyle seslendirdiği bu şarkı, onun dehasının en parlak örneklerinden biridir.
- The Masochism Tango: “Dudaklarının dokunuşuna hasretim sevgilim / Ama kırbacının dokunuşuna çok daha fazlasıyla…” gibi dizelerle kara mizah ve erotizmi bir araya getirir.
- We Will All Go Together When We Go: Nükleer kıyamet temasını neşeli bir melodiyle işlediği bu şarkı, onun alaycı tarzının zirvesidir.
Oh, we will all fry together when we fry / We’ll be French-fried potatoes by-and-by / There will be no more misery / When the world is our rotisserie / Yes, we all will fry together when we fry.
Sansür ve Takdir Arasında Bir Kariyer
Lehrer, eleştirdiği müzik türleriyle bile son derece bilgili ve kibar bir üslupla alay ettiği için genellikle tepki çekmedi. Ancak en büyük istisna, BBC‘nin 1953 tarihli “Songs by Tom Lehrer” albümündeki birçok şarkıyı yayınlamayı yasaklaması oldu. Müzikolog Barry Hansen, namıdiğer “Dr. Demento”, Lehrer için şu ifadeleri kullanmıştır:
“Tom Lehrer bugüne kadarki en parlak müzikal hicivcidir.”
Hansen, 2000 yılında Lehrer’in şarkılarından oluşan “The Remains of Tom Lehrer” setinin yapımcılığını üstlenmiş ve yıllarca radyo programında onun müziğine yer vermiştir.
Akademik Hayatı ve Cömert Mirası
1928’de Manhattan’da doğan ve klasik piyano eğitimi alan Lehrer, 15 yaşında Harvard’a girmişti. Akademik kariyerine devam eden Lehrer, 70’li yaşlarının sonlarına kadar Kaliforniya Üniversitesi Santa Cruz kampüsünde matematik dersleri verdi. 2020 yılında ise tüm eserlerinin telif haklarından feragat ederek şarkı sözlerinin ve bestelerinin ücretsiz olarak kullanılmasına izin verdi. Hiç evlenmeyen ve çocuğu olmayan Tom Lehrer (1928 – 2025), arkasında eşsiz bir entelektüel ve sanatsal miras bıraktı.