YKS Sonrası Tercih Maratonu: Herkesin Bir Fikri Var, Peki Senin Planın Ne?
Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) sonuçlarının açıklanmasıyla birlikte, milyonlarca genç için hayatlarının en kritik dönemlerinden biri olan tercih maratonu başladı. Bu dönemde toplumumuzun doğuştan uzman olduğu alanlara bir yenisi eklenir: tercih danışmanlığı. Akrabalar, komşular ve aile dostları, bir anda en yetkin rehber öğretmenlere dönüşerek gençlerin geleceğine yön vermeye çalışır.
Bu yaygın duruma dikkat çeken değerli Rehber Öğretmen ve Uzman Psikolojik Danışman Sevcan Duğan ile yaptığım sohbette, gençlerin hayatları ve tercihleri üzerinde kurulan bu baskıyı ele aldık. Kendisinin izniyle, bu önemli konuyu ve çözüm yollarını sizlerle paylaşıyorum.
Çevresel Baskı ve “İyi Niyetli” Uzmanların Gölgesinde Kalan Hayaller
Tercih dönemi, özellikle beklediği puanı veya sıralamayı elde edememiş gençler için büyük bir kriz anıdır. Hayalindeki bölüm tutar ama üniversite tutmaz; üniversite uygundur ama bölüm içe sinmez… İşte tam bu noktada “iyi niyetli” uzmanlar devreye girer. Kimi kendi gerçekleştiremediği hayalleri gencin tercih listesine yansıtır, kimi de “garanti meslek” saplantısıyla listeyi şekillendirir. Sonuç olarak genç, farkında olmadan bir başkasının hayalini yaşamaya doğru sürüklenir.
“Komşu Ayşe Teyze, ‘Benim yeğenim hukuk okudu, şimdi maaşı çok iyi, sen de yaz,’ der. Dayın, ‘Mühendisliğin önü açık, garanti iş!’ diye ısrar eder. Aile dostunuzun çocuğu ise sosyal medyadan ‘Türkiye’de o bölümü sakın okuma!’ diye akıl verir.”
Oysa Sevcan Duğan’ın da vurguladığı gibi, bu sürecin merkezinde tamamen gencin kendisi olmalıdır. Çünkü yapılan tercihler, sadece bir okul ve bölüm listesi değil; bireyin gelecekteki mesleğini, yaşam tarzını ve sosyal çevresini belirleyen bir yol haritasıdır.
Gürültünün İçinde Kendi Yolunu Nasıl Bulursun?
Peki, bu kadar farklı sesin arasında bir genç kendi isteklerini nasıl duyabilir ve doğru kararı nasıl verebilir? Sevgili gençler, bu süreçte herkesin bir fikri olacaktır ama direksiyonu kimseye bırakmamalısınız. Çünkü o sıralarda oturacak, uykusuz geceler geçirecek ve o mesleği yıllarca yapacak olan sizsiniz.
Kendi Yol Haritanı Çizmek İçin 3 Altın Soru
Tüm dış seslerden uzaklaşıp kendinize şu soruları sorun:
- Ben Gerçekten Ne İstiyorum? Başkalarının hayalleri veya beklentileri değil, benim kendi hayalim ne?
- Gelecekte Kendimi Nerede Görüyorum? Beş veya on yıl sonra nasıl bir hayat yaşamak istiyorum?
- Beni Ne Motive Eder? Hangi alanda çalışırken zamanın nasıl geçtiğini anlamam ve kendimi tutkuyla geliştiririm?
Bu süreçte YÖK Atlas gibi resmi kaynaklar, okulunuzdaki rehber öğretmenler ve alanında çalışan profesyonellerin deneyimleri, komşunuzun “benim yeğenim” diye başlayan tavsiyelerinden çok daha değerlidir.
En Güvenilir Kaynaklardan Biri: Akademisyenler
Tercih etmeyi düşündüğünüz bölümlerdeki akademisyenlerle görüşmek, en doğru bilgiye ulaşmanın en etkili yollarından biridir. Akademisyenler, verdikleri dersler, lisansüstü eğitim tecrübeleri ve sektörel gelişmelere hakimiyetleri sayesinde size bölümler ve üniversiteler hakkında kapsamlı bir bakış açısı sunabilirler.
“İş Garantili Meslek” Bir Efsane mi?
Her dönemin popüler ve istihdam alanı geniş görünen meslekleri vardır. Ancak unutmayın ki, popülerlik mezun sayısını artırır ve bu da rekabeti yoğunlaştırır. Mezun olur olmaz iş bulma düşüncesi ne yazık ki gerçekçi değildir. Meslek sizi tek başına bir yere taşımaz; mesleği değerli kılacak olan sizsiniz. “Bu alanda iş yok” diyenlere, “Peki o işi yapanlar nasıl yapıyor?” diye sorun. Unutmayın, diploma yetkinlik kazandırır ama yeterliliği sağlayan sizin kişisel gelişiminiz ve kendinize kattıklarınızdır.
Ailelere Çağrı: Yorum Değil, Bilgi Paylaşın!
Yetişkinler olarak gençlerimizin yanında olmak istiyorsak, onlara kişisel yorumlarımızı dayatmak yerine, karar verirken göz önünde bulundurmaları gereken faktörleri hatırlatmalıyız. Onlarla düşüncelerinizi değil, bilgilerinizi paylaşın. Bilgi, nesnel ve yol göstericidir. Düşünceler ise görecelidir. Size göre yorucu bir meslek, bir başkası için tutku dolu bir yaşam biçimi olabilir.
Sonuç olarak, aileler ve akrabalar elbette fikirlerini sunabilir. Ancak nihai kararı, o hayatı yaşayacak olan genç vermelidir. Gürültüyü susturun ve kendi sesinizi dinleyin. Çünkü geleceğinizi, başkalarının beklentileriyle değil, kendi hayallerinizle inşa edeceksiniz.