Avrupa Birliği (AB) ile Amerika Birleşik Devletleri (ABD) arasında imzalanan yeni ticaret anlaşması, her iki taraftan gelen çelişkili açıklamalar nedeniyle belirsizliklerle başladı. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve ABD Başkanı Donald Trump‘ın İskoçya’daki görüşmesi sonrası duyurulan ön mutabakat, özellikle Amerikan çıkarlarını öncelediği gerekçesiyle eleştirilerin odağı oldu.
Avrupa Komisyonu, anlaşmayı transatlantik ilişkilerde istikrarı sağlayacak ve olası bir tarife savaşını önleyecek “zorunlu bir adım” olarak nitelendirirken, Beyaz Saray’ın yayınladığı bilgi notu ise Komisyon’un açıklamalarıyla taban tabana zıt iddialar içeriyordu. Bu durum, Brüksel’in de kendi açıklamasıyla yanıt vermesiyle daha da karmaşık bir hal aldı.
Anlaşmazlığın Kilit Noktaları: Beyaz Saray vs. Komisyon
İki gücün anlaşamadığı temel konular ve çelişen ifadeler şu şekilde sıralanıyor:
İlaç Endüstrisi
Beyaz Saray ne diyor? 1 Ağustos itibarıyla AB menşeli ilaçlara %15’lik gümrük vergisi uygulanacak.
Komisyon ne diyor? İlaçlar şimdilik bu vergiden muaf tutulacak ve mevcut %0’lık oran devam edecek. Bu durum, Trump yönetiminin sektöre yönelik başlattığı 232. Bölüm soruşturması tamamlanana kadar sürecek. Üst düzey bir yetkili, “Önümüzdeki cuma ilaçlara gümrük vergisi uygulanmayacak,” diyerek durumu netleştirdi. Komisyon, soruşturma sonucunda olası bir vergi artışında %15’lik oranın tavan olarak kalmasını bekliyor.
Avrupa Komisyonu’nun Ticaretten Sorumlu Üyesi Maros Sefcovic, “Bu durumda bu taahhüdün yerine getirileceğine ve saygı duyulacağına inanıyorum,” dedi.
Enerji Alımları
Beyaz Saray ne diyor? AB, Amerikan enerji alımlarını ikiye katlayarak Trump’ın ikinci döneminin sonuna kadar toplam 750 milyar dolarlık alım yapacak. Bu, yıllık 250 milyar dolara denk geliyor.
Komisyon ne diyor? Komisyon’un hükümetler veya özel şirketler adına enerji alım miktarı belirleme yetkisi bulunmuyor. Bu nedenle 750 milyar dolarlık hedef yasal bir bağlayıcılık taşımıyor; yalnızca Rus fosil yakıtlarından uzaklaşma hedefi doğrultusunda bir gösterge niteliğinde. Bir Komisyon sözcüsü, “Bunların hepsi şirketler tarafından alınan ticari kararlardır: satın alan şirketler ve satan şirketler,” diyerek durumu açıkladı.
Yatırım Taahhüdü
Beyaz Saray ne diyor? AB, Trump’ın ikinci dönemi bitene kadar ABD’ye 600 milyar dolar ek yatırım yapacak.
Komisyon ne diyor? Tıpkı enerji alımlarında olduğu gibi, Komisyon özel sektör adına yatırım kararları alamaz. 600 milyar dolarlık rakam, sektörle yapılan görüşmelere dayalı bir niyet beyanıdır. Üst düzey bir yetkili, “Bu, bir kamu otoritesi olarak AB’nin garanti edebileceği bir şey değil, özel şirketlerin niyetine dayalı bir şey,” ifadelerini kullandı.
Silahlanma
Beyaz Saray ne diyor? AB, “önemli miktarda” ABD askeri teçhizatı satın almayı kabul etti.
Komisyon ne diyor? Kesin bir dille “Hayır”. Komisyon, Amerikan silah alımını artırma yönünde herhangi bir taahhütte bulunmadığını belirtti. Savunma harcamalarının üye ülkelerin ulusal yetkisinde olduğu ve bu konuda nihai kararın başkentlere ait olduğu vurgulandı.
Çelik ve Alüminyum
Beyaz Saray ne diyor? Çelik ve alüminyuma uygulanan %50’lik sektörel gümrük vergileri değişmeden kalacak.
Komisyon ne diyor? Anlaşmanın, bu sorunu çözmek için özel bir kota sistemi getireceğinde ısrar ediyor. Bu sisteme göre, kota dahilindeki AB ihracatı daha düşük bir tarifeden yararlanacak. %50’lik oran ise sadece kota aşıldığında devreye girecek. Ancak sistemin teknik detayları henüz netleşmiş değil.
Dijital ve Tarımsal Engeller
Beyaz Saray ne diyor? Anlaşma kapsamında gıda ve tarım ticaretindeki “tarife dışı engeller” ve “haksız dijital engeller” ele alınacak.
Komisyon ne diyor? AB, sağlık sertifikaları gibi bazı bürokratik konuları düzenlemeye istekli olsa da, temel gıda güvenliği ve dijital düzenlemelerinden taviz vermeyecek. Komisyon sözcüsü Olof Gill, “Düzenlemelerimizi değiştirmiyoruz. On yıllar boyunca inşa ettiğimiz ve vatandaşlarımızın güvendiği sistemden vazgeçmiyoruz,” diyerek bloğun “özerk düzenleme hakkını” koruyacağını belirtti.