İklim Krizi ve Görünmeyen Etkileri: Ruh Sağlığı Alarm Veriyor
Dünya genelinde Akdeniz, Avrupa, Asya, ABD ve Orta Doğu gibi geniş coğrafyalarda rekor seviyelere ulaşan sıcaklıklar, iklim değişikliğinin somut bir göstergesi olarak karşımıza çıkıyor. Hava tahminleri, bu bunaltıcı sıcaklık dalgalarının devam edeceğini öngörürken, uzmanlar orman yangınları ve seller gibi fiziksel felaketlerin yanı sıra daha az konuşulan bir krize dikkat çekiyor: iklim değişikliğinin ruh sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri.
Uzmanlar Değerlendiriyor: İklim Afetlerinin Psikolojik Bedeli
Brighton ve Sussex Tıp Fakültesi’nden Dr. Dorina Cadar ve Londra Imperial College Grantham Enstitüsü’nden Neil Jennings, konunun ciddiyetine dair önemli açıklamalarda bulundu. Dr. Cadar, iklim değişikliğinin ruh sağlığını hem doğrudan hem de dolaylı yollarla tehdit ettiğini vurguladı. Özellikle sel, orman yangını, kasırga veya şiddetli sıcak dalgası gibi ekstrem doğa olaylarına maruz kalan bireylerin şiddetli stres ve travma yaşadığını belirtti.
Dr. Cadar, bu travmatik deneyimlerin ardından kişilerde anksiyete, depresyon ve travma sonrası stres bozukluğu (PTSD) gibi ciddi durumların ortaya çıkabileceğini ifade etti.
Aşırı Sıcaklar Ruh Halini Nasıl Etkiliyor?
Sıklıkla göz ardı edilse de aşırı sıcakların ruh sağlığı üzerinde derin etkileri bulunuyor. Dr. Cadar’a göre yüksek sıcaklıklar; ani ruh hali değişimleri, öfke patlamaları, uyku bozuklukları gibi sorunlara yol açabiliyor. Ayrıca, mevcut ruh sağlığı sorunları olan kişilerin hastaneye yatış oranlarında da artışa neden olabiliyor. Araştırmalar, sel felaketinden etkilenen bölgelerde PTSD oranlarının yüzde 30’a kadar çıkabildiğini gösteriyor. Cadar, “Evini kaybetmenin ya da yerinden edilmenin yarattığı duygusal şok, yavaş ve zorlu iyileşme süreciyle birleştiğinde kalıcı psikolojik etki bırakabilir” diyerek durumun vahametini özetledi.
Kimler Daha Fazla Risk Altında?
İklim değişikliğinin ruhsal etkileri her yaştan insanı etkilese de bazı gruplar daha savunmasız durumda:
- Orta Yaş ve Üzeri Bireyler: Özellikle demans ve kalp-damar hastalıkları olan kişiler, vücut ısılarını dengelemekte zorlandıkları için yüksek risk altındadır.
- Düşük Gelirli Kişiler: Ekonomik zorluklar, iklim değişikliğinin etkileriyle başa çıkmayı daha da güçleştirmektedir.
- Çocuklar ve Gençler: Çevresel değişimlere karşı daha hassas olan bu grup, duygusal sıkıntılar yaşayabilir.
- Şehirde Yaşayanlar: Yetersiz yeşil alanlar ve sık yapılaşma, sıcakların olumsuz etkilerini artırarak şehir sakinlerini risk grubuna dahil etmektedir.
Mevcut Ruhsal Problemler Tehlikeyi Artırıyor
Yüksek sıcaklıklar, vücudun stres ve duygu durumunu düzenleme yeteneğini olumsuz etkiliyor. Dr. Cadar, birçok psikiyatrik ilacın vücudun kendini soğutma mekanizmasına müdahale ettiğini, bu nedenle halihazırda ruhsal problem yaşayan kişilerin sıcak havalarda daha “savunmasız” hale geldiğini belirtti. “Yüksek sıcaklıklar, depresyon ve anksiyete gibi psikolojik problemleri körükleyebilirken, intihar riskinin artmasına bile sebep olabilir” diye ekledi. Londra Imperial College’dan Neil Jennings ise sıcaklıklardaki sadece 1 santigrat derecelik bir artışın bile intihar riskini yaklaşık yüzde 1 artırabileceğini vurgulayarak, ruhsal sorun yaşayan kişilerin aşırı hava olayları sırasında ölme olasılığının “iki ila üç kat” daha fazla olduğunu belirtti.