Küresel sıcaklıklarda son yıllarda yaşanan tarihi artışlar, iklim kriziyle ilgili endişeleri artırıyor. Yüzey sıcaklığının 1850-1900 sanayi öncesi dönemin ortalamasının 1.5 derece üzerine çıktığı 2024 yılı, kayıtlardaki en sıcak yıl olarak tarihe geçti. 2025’in ilk aylarından rekor haberleri gelmeye devam ederken, Temmuz ayı verilerinin önümüzdeki ay açıklanması bekleniyor.
Geçen yıl küresel ortalama sıcaklık 15.1 derece olarak ölçülmüştü. Bu değer, 2023’teki artışın 0.12 derece üzerinde bir artışa işaret ediyor. Küresel yüzey sıcaklığı, 2023’te sanayi öncesi dönem ortalamasının 1.4 derece, 2022’de ise 1.1 derece üzerinde seyretmişti.
1.5 Derece Eşiğinin Aşılması Ne Anlama Geliyor?
Uzmanlar, Paris Anlaşması‘nda kritik bir eşik olarak belirlenen 1.5 derece sınırının aşılmasının iklim için geri dönülemez sonuçlar doğurabileceği konusunda uyarıyor. Bu artışın şiddetli hava olaylarını, kuraklıkları ve ekosistemler üzerindeki genel riskleri artırdığına dikkat çekiliyor.
İklim değişikliğinin somut etkileri yaban hayatında da görülüyor. Küresel kutup ayısı popülasyonunun 22 bin ile 31 bin arasında olduğu tahmin edilirken, 19 alt popülasyondan en az üçünün sayısı azalıyor. Deniz buzu kaybı, kutup ayılarının ana besin kaynağı olan fokları avlamasını zorlaştırarak açlık riskini artırıyor. Yapılan yeni bir çalışma, bir kutup ayısının günde ortalama 12.325 kalori yaktığını ve bu nedenle yüksek enerjili bir diyete ihtiyaç duyduğunu ortaya koyuyor. Buzsuz geçen dönemlerde karada yiyecek bulmakta zorlanan ayılar kilo kaybederken, yavrularının hayatta kalma oranı da düşüyor.
Kayıtlardaki En Sıcak Dönem
Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) verilerine göre, 2015-2024 periyodu kayıtlara geçen en sıcak on yıl oldu. Advances in Atmospheric Sciences dergisinde yayımlanan farklı bir çalışma ise 2024’te okyanusların ısınmasının rekor sıcaklıklarda kilit bir rol oynadığını gösterdi.
Küresel ısınmanın yol açtığı fazla ısının yaklaşık yüzde 90’ının okyanuslarda depolanması nedeniyle, okyanus ısı içeriği iklim değişikliğinin en önemli göstergelerinden biri olarak kabul ediliyor.
Haziran Ayında Dünya Ortalaması Yükseldi
Öte yandan, geçtiğimiz ay dünya genelinde kayıtlardaki en sıcak üçüncü haziran ayı yaşandı ve ortalama sıcaklık 16.46 derece olarak ölçüldü. Haziran ayındaki bu sıcaklıklar, sanayi öncesi dönem ortalamasının 1.3 derece üzerinde gerçekleşti. Aynı dönemde Avrupa’da yüzey sıcaklık ortalaması 18.46 derece olarak ölçülürken, bu veri kıta için kayıtlardaki beşinci en sıcak haziran ayı oldu.
Paris İklim Anlaşması’nın 1.5 Derece Hedefi
2015 yılında Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) kapsamında kabul edilen Paris İklim Anlaşması, küresel sıcaklık artışını sınırlamayı amaçlayan kritik bir metindir. Anlaşmanın temel hedefleri şunlardır:
- Küresel ortalama sıcaklık artışını sanayi öncesi seviyelerin 2 derece üzerinde tutmak ve mümkünse 1.5 derece ile sınırlamak.
- Ülkelerin, sera gazı emisyonlarını azaltmak için ulusal katkı beyanları (NDCs) sunmasını ve bu hedefleri her beş yılda bir gözden geçirerek güçlendirmesini sağlamak.
- Gelişmiş ülkelerin, gelişmekte olan ülkelere iklim değişikliğiyle mücadele ve uyum için yıllık 100 milyar dolar finansman sağlaması.
- İklim değişikliğinin olumsuz etkilerine karşı toplulukların ve ekosistemlerin direncini artırmak için uyum kapasitesini güçlendirmek.
- Özellikle savunmasız ülkeler için iklim değişikliğinin kaçınılmaz etkilerinden kaynaklanan kayıp ve zararları ele alacak mekanizmalar geliştirmek.
- Ülkelerin emisyon azaltım ve uyum çabalarını denetlemek amacıyla şeffaf bir raporlama ve izleme sistemi oluşturmak.