Plastiksiz Temmuz Kampanyası Kapsamında Endişe Verici Rapor
Sıfır Atık Vakfı, her yıl düzenlenen “Plastiksiz Temmuz” farkındalık kampanyası çerçevesinde, tek kullanımlık plastiklerin yarattığı olumsuz etkileri detaylandıran kapsamlı bir rapor yayımladı. Vakıf tarafından yapılan açıklamaya göre, bu yeni araştırma, küresel plastik krizinin ulaştığı endişe verici boyutları ve bu krizin çevresel, ekonomik ve toplumsal alandaki çok yönlü sonuçlarını gözler önüne seriyor.
Küresel Plastik Üretiminin Boyutları ve Tek Kullanımlık Ürünler
Rapor, 2024 yılı itibarıyla dünya genelinde yıllık yaklaşık 400 milyon ton plastik üretildiğini ortaya koyuyor. Bu üretimin yaklaşık yüzde 36‘sının ambalaj malzemesi olarak kullanılan ve büyük çoğunluğu tek kullanımlık olan ürünlerden oluştuğu belirtiliyor. Raporda, plastik kullanımının ulaştığı sürdürülemez boyutlar, mikroplastiklerin yarattığı gizli tehlike ve döngüsel ekonomi ekseninde geliştirilebilecek çözüm önerileri ele alınıyor.
Geri Dönüşüm Oranları ve İklim Etkisi
Plastik atık yönetimindeki dengesizliğe dikkat çekilen çalışmada, üretilen plastiklerin yalnızca yüzde 9‘unun geri dönüştürüldüğü, yüzde 19‘unun yakıldığı ve yüzde 50‘den fazlasının doğrudan doğaya bırakıldığı aktarılıyor.
“Her yıl doğaya karışan 11 milyon ton plastik atık, deniz canlılarının yaşamını doğrudan tehdit ediyor. Bu veriler, plastik üretimi ve atık yönetimi arasında ciddi bir dengesizlik olduğunu gösteriyor. Üstelik plastik üretiminin yüzde 99’u hala fosil yakıtlardan sağlanıyor. Bu da plastik kirliliğinin aynı zamanda bir iklim sorunu olduğunu ortaya koyuyor.”
Mikroplastiklerin İnsan Sağlığı Üzerindeki Tehdidi
Raporda, plastik kirliliğinin etkilerinin sadece çevreyle sınırlı kalmadığı ve insan sağlığını da ciddi şekilde tehdit ettiği vurgulanıyor. Yapılan araştırmalara göre, mikroplastikler hava, su ve gıda zinciri aracılığıyla insan vücuduna giriyor. Ortalama bir insanın haftada 5 gram, yani bir kredi kartı ağırlığında plastik yuttuğu tahmin ediliyor. Bu parçacıkların anne karnındaki fetüsten kan dolaşımına, akciğerlerden anne sütüne kadar birçok organda tespit edildiği belirtiliyor. Bilimsel kanıtlar, mikroplastiklerin bağışıklık sistemi, hormon dengesi ve sindirim sistemi üzerinde olumsuz etkileri olabileceğini ve kanser gibi ciddi sağlık sorunlarıyla ilişkili olabileceğini gösteriyor.
Ekosistemler ve Ekonomi Üzerindeki Yıkıcı Etkiler
Plastik atıkların kara ve deniz ekosistemlerinde telafisi güç zararlara yol açtığına işaret edilen raporda, deniz kaplumbağalarının yüzde 90‘ının, deniz kuşlarının yüzde 44‘ünün ve balina türlerinin yüzde 18‘inin vücudunda plastik atık bulunduğu ifade ediliyor. Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) verilerine göre, plastik kirliliğinin küresel ekonomiye yıllık maliyetinin 300 ila 600 milyar dolar arasında olduğu tahmin ediliyor. Bu maliyet, sağlık harcamaları, turizm ve balıkçılıktaki kayıplar ile temizleme faaliyetlerini kapsıyor.
Bireysel Çözüm Önerileri
Rapor, plastik kirliliğiyle mücadelede bireylerin atabileceği etkili adımları da sıralıyor:
- Plastik poşetler yerine bez çanta, file veya sepet kullanmak.
- Tek kullanımlık plastik şişeler yerine cam veya metal matara taşımak.
- Plastik pipetler yerine bambu, cam veya paslanmaz çelik gibi alternatiflere yönelmek.
- Ambalajsız ve dökme ürünleri tercih ederek plastik atık oluşumunu en aza indirmek.
- Geri dönüşüm kutularını doğru ve etkin bir şekilde kullanmak.