ABD ve AB Arasında Yeni Ticaret Dönemi: Anlaşmanın Detayları ve Etkileri
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump’ın başlattığı yüksek gümrük vergisi tartışmaları, ABD ve Avrupa Birliği (AB) arasında yeni bir çerçeve ticaret anlaşmasıyla sonuçlandı. Müzakereler sonucunda AB, beklediği tarife oranlarını elde edemese de, daha kötü bir senaryoyu engellemek adına geri adım atmak zorunda kaldı.
Başkan Trump, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile yaptığı görüşmenin ardından, AB ürünlerine yüzde 15‘lik bir gümrük vergisi uygulanacağını duyurdu. Anlaşma kapsamında AB’nin ABD’den 750 milyar dolarlık enerji ürünü almayı ve ABD’de 600 milyar dolardan fazla yatırım yapmayı taahhüt ettiği belirtildi. Trump, bu anlaşmayla AB pazarının Amerikan ürünlerine tamamen açılacağını vurguladı.
Tarafların Anlaşmaya Yaklaşımı
AB Komisyonu Başkanı von der Leyen, anlaşmanın belirsizlikleri azalttığını ve işletmeler için öngörülebilirlik sağladığını savundu.
“Bugün bu anlaşmayla işletmelerimiz için daha fazla öngörülebilirlik sağlıyoruz. Bu, çalkantılı dönemde şirketlerimizin planlama ve yatırım yapabilmesi için gerekli. Gümrük vergisi indirimi sağlıyoruz. Bu, şirketlerimizin karlılığı üzerinde açık bir etki yaratacak. Bu anlaşmayla en büyük ihracat pazarımıza erişimimizi güvence altına alıyoruz.”
Von der Leyen, anlaşma olmasaydı otomobil üreticilerinin yüzde 27,5 gümrük vergisiyle karşı karşıya kalacağını, bu oranın yüzde 15‘e çekildiğini belirterek, “Yüzde 15 azımsanacak bir rakam değil ancak elde edebileceğimizin en iyisiydi,” dedi.
Anlaşma ABD Lehine mi?
Anlaşmanın genel hatları, ABD’nin daha avantajlı çıktığı yönünde yorumlara neden oldu. AB’nin otomobil, ilaç ve yarı iletkenler gibi ürünlerde yüzde 15 gümrük vergisi ödemeyi, büyük miktarda enerji alımını ve yatırımı kabul etmesi, AB’nin “teslim olduğu” şeklinde eleştirildi. Özellikle Fransa ve Macaristan, anlaşmayı sert bir dille eleştirirken, Almanya’daki yetkililer ticaretin devamı için anlaşmanın gerekli olduğunu belirtti.
Ekonomik Analizler ve Beklentiler
Ekonomi kuruluşları, anlaşmanın etkilerini değerlendirmeye başladı. Londra merkezli Capital Economics, “Kötü bir anlaşma, hiç anlaşma olmamasından neredeyse daha iyidir” başlıklı analizinde, yeni tarifelerin AB’nin GSYH’sini yüzde 0,5 azaltacağını öngördü. Ancak analizde, anlaşmanın daha kötü bir sonucu engellediği ve belirsizliği azalttığı vurgulandı.
Deutsche Bank ise yayımladığı piyasa notunda, gümrük vergilerinin maliyetinin GSYH’nin yaklaşık yüzde 0,5’ine denk geldiğini ve ABD’ye yapılacak 600 milyar dolarlık yatırımın AB için yüksek maliyetler yaratabileceğini hesapladı.
Otomotiv Sektörüne Etkileri
Anlaşmanın en çok etkileyeceği sektörlerden biri otomotiv. AB otomobil üreticileri, ABD pazarına girerken yüzde 15‘lik bir tarife ile karşılaşacak. Buna karşılık AB, ABD’den gelen otomobillere uyguladığı yüzde 10‘luk vergiyi sıfırlayacak. Bu durumun, elektrikli otomobil dönüşümünde zorlanan Avrupalı şirketlere milyarlarca dolara mal olması bekleniyor.
- Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği (ACEA), ticari gerginliğin azaltılmasını desteklediklerini ancak anlaşmanın etkilerini detaylı değerlendireceklerini açıkladı.
- Alman Otomotiv Sanayi Derneği (VDA) ise yüzde 15’lik verginin Alman otomotiv endüstrisine yıllık milyarlarca avroya mal olacağını ve sektöre ek bir yük getireceğini belirtti.
Stratejik Enerji Alımları
Anlaşmanın bir diğer kritik maddesi ise enerji. AB, gelecek üç yıl boyunca ABD’den yıllık 250 milyar dolarlık petrol, LNG ve nükleer yakıt almayı taahhüt etti. Bu durum, ABD’li enerji firmaları için büyük bir kazanç kapısı aralarken, AB’nin enerji ithalatında ABD’ye olan bağımlılığını artıracak. 2024 verilerine göre AB, petrolünün yüzde 16,1’ini ve LNG’sinin yüzde 45,3’ünü zaten ABD’den alıyordu.
Anlaşmaya Giden Süreç
Donald Trump’ın korumacı politikaları, başkanlık döneminin başından beri biliniyordu. AB ile olan ticaret fazlasından rahatsızlığını dile getiren Trump, Avrupa ürünlerine yüksek vergiler getireceğinin sinyallerini vermişti. ABD, AB menşeli çelik ve alüminyuma yüzde 50, otomobillere ise yüzde 25 ek tarife uygulamıştı. Trump’ın müzakere masasına AB için yüzde 30‘luk bir tarife oranıyla oturması, ilişkileri germiş ve AB’yi zorlu bir müzakere sürecine itmişti.