Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk‘ün 19 Ağustos 1929 tarihli vizyoner talimatıyla hayata geçirilen Türkiye’nin ilk arboretumu, 96. yılında da doğal ve tarihi ihtişamını koruyarak ziyaretçilerini büyülemeye devam ediyor. Ünlü Fransız mimar Henri Prost tarafından planlanan ve baş bahçıvan Pandelli Roketas‘ın peyzaj dokunuşlarıyla şekillenen bu eşsiz alan, Sağlık Bakanlığı Termal Kaplıca İşletmesi bünyesinde 1 milyon 80 bin metrekarelik bir alana yayılıyor.
Tarih ve Doğanın Buluştuğu Şifa Merkezi
Tarih boyunca Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde bir “şifa merkezi” olarak ünlenen termal kaplıcalar bölgesinde kurulan arboretum, adeta bir botanik hazinesine ev sahipliği yapıyor. Bu özel alanda, dünyanın farklı coğrafyalarından getirilmiş 1500’ü aşkın ağaç bulunuyor. Arboretumun zengin koleksiyonunda yer alan bazı dikkat çekici türler şunlardır:
- Atlas Sediri
- Japon Akçaağacı
- Tüylü Palmiye
- Porsuk Ağacı
- Pavlonya
Tesiste bulunan seralar sayesinde, bu nadir türlerin fideleri özenle üretilerek arboretumun sürdürülebilirliğine katkı sağlanıyor.
Atatürk’ün Mektuplarıyla Gelen Zenginlik
Sağlık Bakanlığı Termal Kaplıcaları İşletmesi Müdürü Mehmed Burhan Topsöğüt, tesisin muhafaza orman statüsünde olduğunu ve Atatürk’ün 1929’daki ziyaretiyle bölgenin kaderinin değiştiğini vurguladı. Topsöğüt, Atatürk’ün bu botanik zenginliği nasıl oluşturduğunu şu sözlerle anlattı:
“Büyük Önder, yabancı büyükelçilere birer mektup yazarak kendi ülkelerine özgü ağaç fideleri talep ediyor. Gelen bu fidelerle Atatürk, Türkiye’nin ilk arboretumunun kurulması emrini veriyor. Bugün neredeyse 100 yaşına gelen bu ağaçlar, paha biçilmez bir değer oluşturdu. Burası, ABD’den Çin’e, Arjantin’den Arnavutluk’a kadar birçok ülkeye ait ağaçların görülebildiği canlı bir laboratuvar gibidir.”
Uzman Gözüyle Arboretum: Atatürk’ün Ortancaları ve Asırlık Ağaçlar
Tesisteki nadir türlerin çoğaltılması ve bakımıyla ilgilenen peyzaj mimarı Vasfiye Balcı, arboretumun biyolojik çeşitliliğine dikkat çekti. Öğrencilik yıllarında ziyaret ettiği bu yerde şimdi çalışmanın mutluluğunu yaşadığını belirten Balcı, önemli bilgiler paylaştı:
“Burada toplam 66 farklı ağaç türü bulunuyor ve her birinin bakımı titizlikle yapılıyor. Atatürk’ün en sevdiği çiçek olan ortancaların Türkiye’ye Termal’den yayıldığı bilinmektedir. Ayrıca, 320 yaşına yaklaşan bir ‘batı çınarı’ ile Çınar Kafe’nin içindeki 270 yaşındaki ‘doğu çınarı’ gibi anıtsal ağaçlara da ev sahipliği yapıyoruz.”
Balcı, arboretumdaki tüm bitki türlerinin bakımında mümkün olduğunca doğal yöntemlerin tercih edildiğini de sözlerine ekledi.