Çay Üreticileri Ödeme Kriziyle Karşı Karşıya: Eylem Kararı Aldılar
Devletin belirlediği düşük kota uygulaması sebebiyle mahsullerini özel sektöre satmak zorunda kalan çay üreticileri, ciddi bir ödeme kriziyle boğuşuyor. Temmuz ayında yapılması beklenen ödemelerin Mart 2026 tarihine kadar ertelenebileceği yönündeki iddialar, Giresun’un Eynesil ilçesindeki üreticileri harekete geçirdi. Bir araya gelen üreticiler, durumu protesto ederek eylem kararı aldıklarını duyurdu.
Yapılan basın açıklamasında, özel sektörün keyfi fiyatlandırma politikaları ve ödemeleri sürekli ertelemesi bir “sömürü” olarak tanımlandı. Üreticiler, devletin bu konuda denetim görevini ihmal ettiğini ve kendilerini korumasız bıraktığını vurguladı.
Taban Fiyat Uygulanmıyor: Üreticiler Mağdur Ediliyor
Üreticiler, devlet tarafından 25 TL olarak belirlenen yaş çay taban fiyatının pratikte bir geçerliliği olmadığını belirtti. Özel sektör firmalarının bir araya gelerek bir “fiyat karteli” oluşturduğunu ve üreticiye 18.50 TL gibi çok daha düşük rakamlar dayattığını ifade ettiler.
- Kota Sorunu: Çaykur’un Eynesil’deki günlük alım kapasitesi 150 ton iken, bölgede günde yaklaşık 400 ton çay hasat ediliyor. Bu durum, üreticileri arta kalan 250 tonluk ürünü özel sektöre satmaya mecbur bırakıyor.
- Geciken Ödemeler: Özel firmaların ödemeleri 8-9 ay gibi uzun vadelere yayması, yüksek enflasyon karşısında üreticinin alım gücünü tamamen eritiyor.
- Rekabet İhlali: Firmaların kendi aralarında anlaşarak fiyat belirlemesi, serbest piyasa koşullarının ve rekabetin açıkça ihlal edildiği anlamına geliyor.
Hukuki Süreç ve Eylem Uyarısı
Eynesil’de toplanan üreticiler, özel sektörün bu tutumunu engellemeyen kamu otoritelerini de eleştirdi. Çay fabrikalarına “taban fiyattan alım yapılması, ödemenin yarısının peşin, kalan yarısının ise 2 ay vadeli” olması yönünde bir çağrıda bulundular. Bu çağrının yanıtsız kalması durumunda hukuki yollara başvuracaklarını açıkladılar. Açıklamada, “Bu toplantı bir uyarıdır” denilerek, taleplerin karşılanmaması halinde daha geniş çaplı eylemler düzenleneceği mesajı verildi.
“Bu Bir Tarım Politikası Değil, Çöküştür”
Yaşanan mağduriyeti dile getiren çay üreticisi Hüseyin Uğur Şahin, durumu şu sözlerle özetledi:
“Devlet bu yıl çaya 25 TL fiyat açıkladı ama bu sadece kâğıt üzerinde kaldı. Çaykur’un uyguladığı kota sistemi yüzünden mecburen özel sektöre yönlendiriliyoruz. Vadeli ödeme sözü verip bu sözü tutmayan firmalar yüzünden çaydan kazandığımızı da alamıyoruz. Mayıs ayında verdiğimiz ürünün parasını hâlâ alamadık. Bazı yerlerde Mart 2026’ya kalacağı söyleniyor. Şimdi ikinci sürümde de fiyat 18 TL’ye kadar düştü.”
“Çaydan geçimini sağlayan binlerce üretici borçla çay toplatıyor. 1. sürümün parasıyla ikinci çayı toplatmak zorunda kalanlar şimdi ikinci çayın da parasını alamayacak. Devlet resmen özel sektöre üreticiyi teslim etmiş durumda. Bu bir tarım politikası değil, bu bir çöküştür. Emeğimizin karşılığı yok, ödeme yok, güven yok.”