Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) tarafından yayımlanan “2025 Elektrik Piyasası Yarıyıl Raporu”, küresel enerji tüketiminde önemli bir dönüşüme işaret ediyor. Rapora göre, dünya genelindeki elektrik tüketimi 2025’te güçlü bir artış gösterecek ve 2026’da 29 bin teravatsaatin üzerine çıkarak rekor seviyelere ulaşacak.
Talep Artışının Motorları: Sanayi, Veri Merkezleri ve Elektrifikasyon
Elektrik talebindeki bu hızlı yükselişin arkasında birkaç temel faktör yatıyor. Sanayi üretimindeki canlanma, sıcak iklimlerde klima kullanımının yaygınlaşması, hızla büyüyen veri merkezleri ve genel elektrifikasyon süreci, talebi körükleyen ana etkenler olarak öne çıkıyor. Bu dinamikler sayesinde elektrik talebinin, 2025 yılında toplam enerji talebine kıyasla iki kat daha hızlı artması bekleniyor.
Küresel Talepte Çin ve Hindistan Liderliği
Rapora göre, küresel elektrik talebindeki artışın yaklaşık yüzde 60’ı Çin ve Hindistan’dan kaynaklanacak. İki ülkenin büyüme projeksiyonları ise şu şekilde:
- Çin: 2024’te yüzde 7 olan talep artışının 2025’te yüzde 5’e gerilemesi, ancak 2026’da tekrar hızlanarak yüzde 5,7’ye ulaşması bekleniyor.
- Hindistan: Geçen yıl yüzde 6 olan talep artışının bu yıl yüzde 4, 2026’da ise yüzde 6,6 olacağı öngörülüyor.
- ABD: Özellikle veri merkezlerinin etkisiyle 2025’te yüzde 2,3, 2026’da ise yüzde 2,2’lik bir büyüme öngörülüyor.
- Avrupa Birliği (AB): 2025’te yüzde 1,1 ve 2026’da yüzde 1,5’lik daha kademeli bir toparlanma bekleniyor.
Yenilenebilir Enerji Üretimi Rekor Kırıyor
Artan talebi karşılamada yenilenebilir enerji kaynakları başrolü oynuyor. Rüzgar ve güneşten elde edilen elektrik üretiminin 2026’da 6 bin teravatsaati aşacağı tahmin ediliyor. Bu iki kaynağın toplam üretimdeki payının 2024’teki yüzde 15 seviyesinden 2026’da yüzde 20’ye çıkması hedefleniyor. Güneş ve rüzgar enerjisi, 2025’teki toplam talep artışının yüzde 90’ından fazlasını tek başına karşılayacak kapasiteye ulaşacak.
Tarihi Dönüm Noktası: Kömürün Payı 100 Yıl Sonra Düşüşte
Yenilenebilir enerjideki bu devrim, kömürün küresel elektrik üretimindeki tarihi egemenliğini sona erdiriyor. IEA’ya göre, en geç 2026’da yenilenebilir kaynaklardan üretilen elektrik, kömürü geride bırakacak. Bu gelişmeyle birlikte kömürün küresel elektrik üretimindeki payı, 100 yıl aradan sonra ilk kez yüzde 33’ün altına inecek. 2024’te yüzde 1,3 artan küresel kömür üretimi, 2025’te yüzde 0,5, 2026’da ise yüzde 1,3 daralacak. Bu değişim, elektrik sektöründen kaynaklanan karbondioksit emisyonlarının da 2026’da yüzde 1’e yakın gerilemesini sağlayacak.
IEA, kömürün azalan rolü karşısında enerji sistemlerinin geleceği için kritik uyarılarda bulunuyor. Düşük emisyonlu üretimin sorunsuz entegrasyonu için daha esnek şebeke altyapıları, gelişmiş depolama çözümleri ve doğru piyasa düzenlemelerinin hayata geçirilmesi gerektiği vurgulanıyor. Özellikle Almanya, Hollanda ve İspanya gibi ülkelerde artan negatif elektrik fiyatları, dönüşen sistemlerde güvenilirlik ve esnekliğin önemini gözler önüne seriyor.