Küresel Elektrik Talebinde Rekor Artış Bekleniyor
Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) yayımladığı “2025 Elektrik Piyasası Yarıyıl Raporu”, küresel enerji dinamiklerinde önemli bir dönüşüme işaret ediyor. Rapora göre, dünya genelindeki elektrik talebinin bu yıl yüzde 3,3 artması öngörülürken, tüketimin 2026’da 29 bin teravatsaati aşarak yeni bir rekor kırması bekleniyor. Bu artış, toplam enerji talebindeki büyümenin iki katı hızında gerçekleşecek.
Talep artışının arkasındaki temel faktörler şunlardır:
- Sanayi üretimindeki canlanma
- Klima kullanımının yaygınlaşması
- Veri merkezlerinin hızla büyümesi
- Elektrifikasyon sürecinin ivme kazanması
Talep Artışının Liderleri: Çin ve Hindistan
Rapora göre, küresel elektrik talebindeki artışın yaklaşık yüzde 60’ı Çin ve Hindistan’dan kaynaklanacak. Çin’de 2024’te yüzde 7 olan talep artışının bu yıl yüzde 5’e yavaşlaması, ancak 2026’da yeniden yüzde 5,7’ye çıkması bekleniyor. Hindistan’da ise geçen yılki yüzde 6’lık büyümenin ardından bu yıl yüzde 4, 2026’da ise yüzde 6,6’lık bir artış öngörülüyor.
Diğer yandan, ABD’de özellikle veri merkezlerinin etkisiyle 2025’te yüzde 2,3 ve 2026’da yüzde 2,2’lik bir büyüme beklenirken, Avrupa Birliği’nde ise 2025’te yüzde 1,1 ve 2026’da yüzde 1,5’lik daha kademeli bir toparlanma tahmin ediliyor.
Yenilenebilir Enerjinin Yükselişi ve Kömürün Gerilemesi
Artan talebi karşılamada başrolü yenilenebilir enerji kaynakları üstleniyor. Rüzgar ve güneşten üretilen elektriğin 2026’da 6 bin teravatsaati aşacağı tahmin ediliyor. Bu iki kaynağın toplam üretimdeki payının 2024’teki yüzde 15 seviyesinden 2026’da yüzde 20’ye yükselmesi bekleniyor. Yenilenebilir kaynaklar, 2025’teki talep artışının yüzde 90’ından fazlasını tek başına karşılayacak.
Tarihi Dönüm Noktası: Kömür Tahtını Devrediyor
Yenilenebilir enerjideki bu baş döndürücü büyüme, kömürün elektrik üretimindeki tarihi hakimiyetini sona erdiriyor. IEA’ya göre, en geç 2026’da yenilenebilir kaynaklardan elde edilen elektrik üretimi, kömürü geride bırakacak. Bu gelişmeyle birlikte kömürün küresel elektrik üretimindeki payı, yaklaşık 100 yıl sonra ilk kez yüzde 33’ün altına düşecek. Küresel kömür üretiminin 2025’te yüzde 0,5, 2026’da ise yüzde 1,3 daralması öngörülüyor.
Emisyonlar ve Geleceğin Şebekesi
Bu dönüşümün en olumlu sonuçlarından biri emisyonlar üzerinde görülecek. Elektrik sektöründen kaynaklanan karbondioksit emisyonlarının 2025’te yatay seyretmesi, 2026’da ise yüzde 1’e yakın gerilemesi bekleniyor.
IEA, kömürün azalan rolü karşısında, düşük emisyonlu üretimin sisteme başarılı bir şekilde entegre edilebilmesi için daha esnek şebeke altyapıları, enerji depolama çözümleri ve uygun piyasa düzenlemelerinin kritik önem taşıdığını vurguluyor. Özellikle Almanya, Hollanda ve İspanya gibi ülkelerde artan negatif elektrik fiyatları, dönüşen sistemde güvenilirlik ve esnekliğin önemini ortaya koymaktadır.