Rusya’nın doğusunda meydana gelen ve son yılların en büyük sarsıntılarından biri olarak kaydedilen 8,8 büyüklüğündeki deprem, Pasifik havzasında geniş çaplı bir tsunami alarmına neden oldu. Güçlü sarsıntı sonrası oluşan dalgalar Japonya kıyılarına kadar ulaşırken, uzmanlar bölge halkını olası tehlikelere karşı uyardı. Tsunami uyarıları Japonya ile sınırlı kalmayarak Güney Pasifik adalarından Hawaii’ye, Kuzey ve Orta Amerika’dan Yeni Zelanda’ya kadar geniş bir coğrafyayı kapsadı. ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu (USGS), depremin hemen ardından tsunami izleme merkezlerini devreye soktu.
Uzmanlar Mega Depremi Değerlendirdi
Konuyla ilgili görüş bildiren uzmanlar, depremin büyüklüğü, konumu ve olası sonuçları hakkında önemli uyarılarda bulundu.
Prof. Dr. Süleyman Pampal: ‘Ciddi Hasar Yaratmaması İlginç’
Gazi Üniversitesi Deprem Araştırma Merkezi Kurucu Başkanı Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Süleyman Pampal, Pasifik Çevresi’ndeki depremlerin bilimsel önemine vurgu yaptı. Pampal, 1952 yılında aynı bölgede yaşanan depremin önemli bir referans olduğunu belirtti.
“Tam bu bölgede 1952’de yaşanan deprem aslında çok önemli bilgiler veriyor. Pasifik Çevresi, dünyada deprem tehlikesinin en yüksek olduğu yerlerden biri. Bu bölge seyrek nüfuslu olduğu için belki de bizden daha iyi tedbirler alıyorlardır.”
Prof. Dr. Pampal, depremin sığ ve kıyıya yakın olmasına rağmen ciddi yapısal hasar yaratmamasının dikkat çekici olduğunu ifade etti: “150 kilometre mesafede, kıyıya yakın ve oldukça sığ bir depremden söz ediyoruz. Aslında böyle bir depremin daha derin olması beklenirdi. Buna rağmen sarsıntının ciddi bir hasar yaratmaması bana oldukça ilginç geldi. Bu da gösteriyor ki, bölgede yapılar depreme karşı bilinçli şekilde, ciddiyetle inşa edilmiş.”
Tsunami Dalgaları ve Yanlış Bilinenler
Tsunami riskine de değinen Prof. Dr. Pampal, dalgaların uzaklaştıkça büyümediğini, aksine kıyıya yaklaştıkça sönümlendiğini belirtti. Ayrıca tsunami dalga boyu ile dalga yüksekliğinin karıştırılmaması gerektiğini vurguladı.
“Bahsedilen şey çoğu zaman dalga yüksekliğidir. Yani dalganın deniz seviyesinden ne kadar yukarı çıktığı. Asıl yıkımı belirleyen de budur. Tsunami dalga yüksekliği, bazı durumlarda 3-5 metreden başlayıp 30-40 metreye kadar çıkabiliyor.”
Artçı Sarsıntı Uyarısı
Prof. Dr. Pampal, ana depremin ardından yaşanabilecek artçı sarsıntılar konusunda uyardı: “Artçı sarsıntılar teorik olarak 7,8 büyüklüğüne kadar ulaşabilir. Elbette bu kesin olacak diye bir şey söyleyemeyiz, ama bu olasılığı göz ardı etmek de doğru değil.”
Japon Uzman Moriwaki’den Değerlendirme
Japon deprem uzmanı Yoshinori Moriwaki, CNN TÜRK’e yaptığı açıklamada, depremin Pasifik Ateş Çemberi üzerindeki etkilerine dikkat çekti. “Bu deprem Rusya’nın en doğusundaki Kamçatka’da oldu. Japonya’nın en kuzeyindeki Hokkaido’da ise şiddeti 5-6 aralığında hissedildi. Tsunami için 3 metrelik uyarı yapıldı” diyen Moriwaki, bölgenin tarihsel olarak büyük depremlere ev sahipliği yaptığını hatırlattı.
Tarihin En Büyük Depremleri
Bu olay, dünya tarihinde kaydedilmiş en güçlü depremleri yeniden gündeme getirdi. İşte USGS verilerine göre tarihin en büyük sarsıntılarından bazıları:
-
EKVADOR: Esmeraldas Depremi (1906) – 8,8 büyüklüğündeki deprem ve tsunamisi yaklaşık 1500 kişinin ölümüne yol açtı.
-
ÇİN: Tibet Depremi / Assam (1950) – 8,6 büyüklüğündeki sarsıntı 780’den fazla can aldı ve büyük heyelanlara neden oldu.
-
RUSYA: Kamçatka Depremi (1952) – 9 büyüklüğündeki deprem, Hawaii’de 9 metreyi aşan tsunami dalgaları oluşturdu.
-
ŞİLİ: Valdivia Depremi (1960) – Tarihte kaydedilen en büyük deprem (9,5 büyüklüğünde) olup, devasa bir tsunamiye neden oldu ve 1600’den fazla kişi hayatını kaybetti.
-
ALASKA: Prens William Boğazı Depremi (1964) – 9,2 büyüklüğündeki deprem, ABD tarihinin en büyük sarsıntısı olarak kayıtlara geçti.
-
ALASKA: Rat Adaları Depremi (1965) – 8,7 büyüklüğündeki deprem 11 metrelik bir tsunami yarattı ancak can kaybı yaşanmadı.
-
ENDONEZYA: Sumatra Depremi (2004) – 9,1 büyüklüğündeki deprem ve tsunamisi, modern tarihin en ölümcül afetlerinden biri oldu ve yaklaşık 230 bin kişinin ölümüne neden oldu.
-
ŞİLİ: Maule Depremi (2010) – 8,8 büyüklüğündeki deprem ve tsunamisi 500’den fazla kişinin hayatını kaybetmesine yol açtı.
-
JAPONYA: Tohoku Depremi (2011) – 9,1 büyüklüğündeki deprem, Fukuşima Nükleer Santrali felaketine yol açtı ve 18 binden fazla insanın ölümüne neden oldu.
-
ENDONEZYA: Sumatra Depremi (2012) – 8,6 büyüklüğündeki deprem, bölgedeki sismik riskin devam ettiğini gösterdi.
Depremin ardından Rusya’nın Kamçatka bölgesindeki Klyuchevskoy Yanardağı faaliyete geçerek 3 kilometre yüksekliğe kül püskürttü.
Prof. Dr. Hasan Sözbilir: ‘Komşu Fayları Tetikleyebilir’
Dokuz Eylül Üniversitesi Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, 8,8’lik sarsıntının ‘mega deprem’ olarak nitelendirilebileceğini söyledi.
“Bu bölge ‘ateş çemberi (ring of fire)’ olarak bilinir. Deprem büyüklüğü ve sığ oluşu dikkate alındığında önemli oranda can ve mal kaybının olabileceği değerlendirilmektedir. Böyle depremlerden saatler sonra Pasifik Okyanusu çevresinde tsunami gelişecektir. Ayrıca artçı şoklar 7,5-7,8 büyüklüğüne varabilir. Tabii ki bu kadar büyük depremler komşu fayları da tetikleyebilir.”