Rusya Ekonomisinde Tarihi Dönüşüm: Dış Ticarette Ruble Egemenliği
Dünyanın önde gelen enerji ihracatçılarından biri olan Rusya, dış ticaretinde önemli bir dönüm noktasına ulaştı. Rusya Merkez Bankası verilerine göre, ülkenin dış ticaret ödemelerinde rublenin payı ilk defa yüzde 50 seviyesini aştı. Bu gelişme, ülkedeki dolar ve avro talebinin istikrarlı bir şekilde azaldığını gösteriyor.
Kıtalara Göre Rublenin Payındaki Değişim
Rusya’nın para birimi politikasındaki bu stratejik değişim, kıtalar bazında farklı oranlarda kendini gösteriyor. Mayıs ayı itibarıyla önceki aya göre yaşanan değişimler şu şekilde:
- Asya: Rublenin payı 2 puan artarak yüzde 50,7‘ye ulaştı.
- Avrupa: Payı 2,3 puanlık bir düşüşle yüzde 59,8‘e geriledi.
- Afrika: 14,3 puanlık önemli bir azalışla yüzde 84,6‘ya düştü.
- Kuzey ve Güney Amerika: Payı 2,3 puan artarak yüzde 51,9‘a yükseldi.
- Okyanusya: 3,1 puanlık artışla yüzde 94,2 gibi rekor bir seviyeye çıktı.
Bu veriler, Rusya’nın toplam ihracatında rublenin payının ilk kez yüzde 50’yi geçtiğini teyit ederken, ithalatta da benzer bir eşiğin Aralık 2024’te aşıldığı belirtiliyor.
Uzmanlar Ne Diyor: Avantajlar ve Riskler
Uzmanlar, Rusya’nın dış ticarette ruble kullanımını artırmasının önemli avantajlar sağladığına dikkat çekiyor. Para birimi dönüştürme ve komisyon gibi ek masrafların ortadan kalkması, maliyetleri düşürüyor. Ancak, rublenin düşük konvertibilitesi ve yüksek oynaklığı, ithalatçı ülkeler için kur riski gibi ciddi sorunlar yaratabiliyor. Bu riskten kaçınmak isteyen alıcıların, ürün fiyatlarını yuan gibi daha istikrarlı para birimlerine endekslediği gözlemleniyor.
Küresel Dolarsızlaşma Eğilimi ve BRICS’in Rolü
Rusya’daki dolarsızlaşma süreci, 24 Şubat 2022‘de başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı sonrası uygulanan Batı yaptırımlarıyla ivme kazandı. ABD’nin doları bir ekonomik silah olarak kullandığına dair endişeler, Rusya gibi diğer birçok ülkeyi de benzer adımlar atmaya yöneltti.
BRICS ülkeleri, ortak bir para birimi hedeflemediklerini ancak karşılıklı ticarette ulusal para birimlerinin kullanımını artırmayı önceliklendirdiklerini vurguluyor. Eski ABD Başkanı Donald Trump ise bu eğilime karşı çıkarak bir açıklama yaptı:
“BRICS, doları yok etmeye çalışıyor. Buna izin vermeyeceğim.”
Analistler, yaptırımların ve ticari tarifelerin dolara olan küresel güveni zayıflattığını ve altın, avro ve yuan gibi alternatif varlıklara olan talebi artırdığını belirtiyor.
Yaptırımlar Sonrası Yuan Talebi Yavaşladı
Batılı ülkelerin Rusya’nın rezervlerini dondurmasıyla ülkede yuanın popülaritesi hızla artmıştı. Ancak, ABD’nin geçen yıl devreye soktuğu yeni bankacılık yaptırımları, yuan talebindeki bu artışın hız kesmesine neden oldu. Rusya Merkez Bankası ve Moskova Borsası, yuan işlemleriyle ilgili hacim verilerini artık kamuoyuyla paylaşmıyor.
Rublenin Değeri ve “Adil Seviye” Tartışması
Dış ticarette ana para birimi haline gelen ruble, aynı zamanda bu yıl dolar karşısında en çok değer kazanan para birimlerinden biri oldu. Yıl başından bu yana dolar karşısında yüzde 30’a yakın değer kazanan ruble, savaşın başında 120 seviyesini gördükten sonra an itibarıyla 80 seviyesinde işlem görüyor. İhracatçı şirketler rublenin adil değeri için 100 bandını işaret ederken, Rusya Merkez Bankası mevcut kur seviyesinin enflasyonla mücadelede kendilerine yardımcı olduğunu savunuyor.