Rusya’daki Dev Depremin Arkasındaki Bilimsel Teori: Kayıp Levha
Rusya’nın Kamçatka Yarımadası açıklarında meydana gelen 8.8 büyüklüğündeki şiddetli deprem, Pasifik Okyanusu’nda geniş çaplı bir tsunami tehlikesini tetikledi. Bilim insanları, bu devasa sarsıntının nedenini “kayıp levha” teorisiyle açıklamaya çalışıyor.
BBC iklim ve bilim editörü Esme Stallard, bölgedeki jeolojik hareketliliğe dikkat çekiyor:
“Kamçatka Yarımadası uzak bir bölge olabilir, ancak yüzeyin altında çok şey oluyor. Dünyanın yüzeyi ‘levha’ adı verilen bölümlere ayrılıyor. Bu yarımadanın açıklarında, Pasifik levhası kuzeybatı yönünde hareket ediyor ve daha küçük bir levha olan Ohotsk mikrolevhasıyla temas ediyor.”
Levhalar Nasıl “Kayboluyor”?
Teoriye göre, okyanusal bir levha olan ve yoğun kayaçlardan oluşan Pasifik levhası, daha küçük olan Ohotsk mikrolevhasının altına doğru batma eğilimindedir. Bu batma süreci sırasında, Pasifik levhası Dünya’nın merkezine yaklaştıkça ısınır ve erimeye başlar. Bu durum, levhanın jeolojik anlamda “kaybolması” olarak tanımlanır.
Ancak bu süreç her zaman pürüzsüz ilerlemez. Levhalar birbirine sürtünürken takılıp sıkışabilir ve bu durum muazzam bir gerilim birikmesine neden olur. Üstteki levha aşağı doğru çekilirken biriken bu enerji, aniden serbest kaldığında levhalar zıt yönlere doğru sıçrar.
“Mega İtme” Depremi ve Tsunami Tetiklemesi
BBC analizine göre, levhaların bu ani geri sıçraması, “mega itme depremi” olarak adlandırılan son derece yıkıcı bir olayı tetikler. Tarihteki en büyük depremlerin bu türden olduğu belirtiliyor.
- Şili Depremi
- Alaska Depremi
- 2004 Sumatra Depremi (Yılbaşı Tsunamisi’ne neden olan)
Bu devasa hareket, üzerindeki okyanus suyunu aniden yukarı doğru iterek devasa bir su kütlesinin yer değiştirmesine yol açar. Deniz yüzeyindeki bu ani yükselme, dışa doğru yayılarak bir tsunaminin başlangıcını oluşturur.
Deprem Sonrası Gelişmeler ve Küresel Tsunami Alarmı
Rusya’nın uzak doğusunda Türkiye saati ile 02.24’te gerçekleşen 8.8 büyüklüğündeki deprem sonrası Pasifik’teki son durum ve uyarılar şu şekilde:
- Rusya: Depremin merkez üssüne yakın Severo-Kurilsk bölgesinde tsunami dalgalarının kıyıya vurmasıyla olağanüstü hal ilan edildi. Dalgaların tekneleri sürüklediği ve konteynerleri hareket ettirdiği bildirildi.
- Japonya: 2 milyondan fazla kişi için tahliye çağrısı yapıldı. Dalgalar ülkenin kuzey ve doğu kıyılarını vurdu. Hokkaido ve Tohoku bölgelerinde uyarılar devam ediyor.
- Fransız Polinezyası: Marquesas Adaları için tsunami alarmı verildi. 4 metreye kadar ulaşabilecek dalgalar bekleniyor.
- Filipinler ve Endonezya: Her iki ülke de tsunami uyarısı yayınladı.
- Amerika Kıtası: Şili, tüm kıyı şeridi için tsunami tehdidi uyarısı yaptı. Peru donanması durumu izlerken, Meksika’dan Panama’ya kadar uzanan geniş bir alan için uyarı verildi.
