Gayrimenkul Alım Satımında Ekspertiz Raporu Şart mı?
Türkiye’de son yıllarda gayrimenkul sektöründe yapılan düzenlemeler, alım satım sürecinde bazı belirsizliklere yol açabilmektedir. Özellikle tapu devri sırasında talep edilen belgelerdeki değişiklikler, ekspertiz raporu zorunluluğu hakkında sıkça soru sorulmasına neden olmaktadır. Hem alıcılar hem de satıcılar için kritik öneme sahip olan bu konuyu, güncel yönetmelikler ışığında ele alalım.
Tapuda Ekspertiz Raporu Hangi Durumlarda Zorunludur?
Tapu işlemlerinde ekspertiz raporu, işlemin ve tarafların niteliğine bağlı olarak bazen zorunlu bazen de isteğe bağlıdır. Konut, iş yeri veya arsa gibi taşınmazların devrinde ekspertiz raporunun zorunlu tutulduğu başlıca durumlar şunlardır:
- Yabancı Uyruklu Kişilere Yapılan Satışlar: Yabancılara yapılan gayrimenkul satışlarında, taşınmazın gerçek rayiç değerini belirlemek ve tapu değeriyle uyumunu sağlamak amacıyla ekspertiz raporu alınması kanunen zorunludur.
- Konut Kredisi Kullanımı: Bankalar, kredi güvencesi olarak kabul edecekleri taşınmazın değerini tespit etmek için SPK lisanslı bir uzman tarafından hazırlanmış bir değerleme raporu talep eder.
- Kamu Kurumları ve Büyük Projeler: Kamu kurumlarına yapılan satışlarda veya büyük ölçekli gayrimenkul projelerinde değer tespiti için rapor istenebilir.
Ancak, 2024 yılı itibarıyla Türk vatandaşları arasında gerçekleştirilen standart tapu devir işlemlerinde ekspertiz raporu sunma zorunluluğu bulunmamaktadır. Taraflar, anlaştıkları satış bedelini beyan ederek işlemi kolayca tamamlayabilirler.
Konut Ekspertiz Raporu Zorunluluğu Tamamen Kalktı mı?
Ekspertiz raporu zorunluluğu uygulaması tamamen kaldırılmış değildir; sadece belirli işlem türleri için geçerliliğini sürdürmektedir. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün güncel uygulamalarına göre, bu zorunluluk özellikle yabancılara yapılan satışlarda devam etmektedir. Yabancı bir alıcıya mülk satışı yapılırken, SPK lisanslı bir değerleme firmasından alınmış raporun ibraz edilmesi şarttır.
Buna karşın, bir Türk vatandaşının başka bir Türk vatandaşına yaptığı konut, arsa veya iş yeri satışında ekspertiz raporu alma mecburiyeti yoktur. Bu esneklik, işlemlerin hızlandırılması ve bürokratik süreçlerin hafifletilmesi amacıyla sağlanmıştır. Taraflar, kendi aralarında belirledikleri bedel üzerinden tapu harcını ödeyerek devir işlemini gerçekleştirebilirler.