Orman Yangınlarında İnsan Faktörü ve Hukuki Tartışmalar
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Kabine toplantısı sonrası yaptığı açıklamada, yılbaşından bu yana 4 bin 247 yangınla mücadele edildiğini ve bu yangınların yüzde 96’sının insan kaynaklı olduğunu belirtmesi, gözleri yeniden yasal düzenlemelere çevirdi. Söndürülmemiş sigara izmaritleri, ormana atılan cam parçaları, piknik ateşleri ve anız yakma gibi ihmallerin yanı sıra Bursa Harmancık’taki gibi kasıtlı eylemler de her yıl hektarlarca ormanın yok olmasına neden oluyor. Hukukçular, mevcut cezaların caydırıcılığını ve infaz süreçlerini tartışmaya açtı.
Uzman Görüşleri: Cezalar Artırılmalı mı, Uygulama mı Yetersiz?
Konuyla ilgili Hürriyet’e değerlendirmelerde bulunan uzmanlar, farklı çözüm yollarına işaret ediyor.
Avukat Doğan Erkan: ‘Anayasa’ya Karşı Suç Sayılmalı’
Avukat Doğan Erkan, cezaların ağırlaştırılması gerektiğini vurgulayarak şu önerilerde bulundu: “Ormanın ihmali davranışlarla yanmasına sebep olanların cezaları ağırlaştırılmalı. Kasten yakanlar ise Türk Ceza Kanunu’nun Anayasa’ya Karşı Suçlar bölümünde özel bir düzenleme ile ağır ceza öngörecek şekilde düzenlenmeli, zira ormanlar Anayasa’nın koruması altında. Diğer yandan yangın sebebiyle orman vasfını yitirmiş yerlerin imara açılması tümüyle yasaklanmalı ve bu konuda hiçbir istisnaya yer verilmemeli. Orman Kanunu’nda bu yönden değişiklikler yapılmalı.”
Prof. Dr. Osman Devrim Elvan: ‘İnfaz Yasaları Yetersiz’
Çevre ve Orman Hukukçusu Prof. Dr. Osman Devrim Elvan, Türkiye’deki yaptırımların Avrupa’daki en ağırları arasında olduğunu ancak sorunun başka noktalarda yattığını belirtti: “Türkiye’de orman yakmanın taksirden ve kasti davranışlar ile işlenmesine karşılık gelen yaptırımlar Avrupa’daki en ağır yaptırımlar. Yangınların önlenememesinin temel sebepleri bilinçsizlik, sürekli ormanın aleyhine gerçekleşen kanun düzenlemeleri, orman arazisini sahiplenme amacı ve infaz yasalarındaki uygulamalardır. Önemli olan yangını söndürmedeki mücadele değil, önlenmesi konusunda mücadeledir. Devletin yangınlar için kullandığı bütçeyi önleme noktasında da etkili şekilde kullanması hedeflenmelidir.”
Çevre Hukukçusu Cömert Uygar Erdem: ‘Etkin Mücadele Eksik’
Cömert Uygar Erdem ise asıl sorunun cezaların düşüklüğünden ziyade uygulamadaki eksiklikler olduğunu ifade etti: “Öngörülen cezaların düşüklüğü göze batıyor. Ancak burada temel sorun cezaların yetersizliği değil. Kimse cezası düşük diye gidip orman yakmıyor. Faili meçhul kalan ya da sebebi belirlenemeyen orman yangınlarının sayısı, sebebi belirlenebilen yangınlardan daha fazla. Bu durum, cezai anlamda etkin ve yeterli bir mücadelenin yürütülemediğini gösteriyor. Uzmanlar, yangın sayılarının yüksekliğini ormancılık politikalarındaki yanlışlıklara bağlıyor.”
Orman Yangını Suçları ve Güncel Cezaları
Orman Genel Müdürlüğü verilerine göre, orman yangınlarına ilişkin suçlar ve karşılıkları şu şekildedir:
- Dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı olarak orman yangınına sebebiyet vermek: 3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve para cezası
- Kasten orman yakmak: 10 yıldan az olmamak üzere hapis ve para cezası
- Devletin güvenliğine karşı kurulmuş örgüt faaliyeti kapsamında orman yakmak: Müebbet hapis ve para cezası
- Ormanda izin verilen yerlerin dışında ateş yakmak: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve para cezası
- Ormanda yaktığı ateşi söndürmeden alanı terk etmek: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve para cezası
- Ormana sönmemiş izmarit ve yangına yol açabilecek madde atmak: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve para cezası
- Ormana 4 km mesafede anız ve bitki örtüsü yakmak: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve para cezası