AB’den Kritik Geri Adım: Yapay Zeka ve Patent Düzenlemeleri Rafa Kaldırıldı
Avrupa Komisyonu, teknoloji dünyasını yakından ilgilendiren iki önemli yasal düzenleme teklifini resmen geri çektiğini duyurdu. Bir Komisyon sözcüsü, Yapay Zeka Sorumluluk Direktifi ve Standart Temel Patentler (SEP) Yönetmeliği önerilerinin, kanun yapıcılar ve üye devletlerden gelen yoğun direniş nedeniyle iptal edildiğini Euronews’e doğruladı.
Direniş Sonrası Geri Çekilme Kararı
Komisyon, geçtiğimiz Şubat ayında yayınladığı çalışma programında, bu iki dosya üzerinde “öngörülebilir bir anlaşmaya” varılamaması nedeniyle geri çekilme niyetini açıklamıştı. Bu karara karşı çıkan bazı Avrupa Parlamentosu üyeleri ve üye devletlerin çabaları, altı aylık itiraz süresinin dolmasıyla sonuçsuz kaldı.
Perşembe günü yapılan açıklamada, Komisyon sözcüsü, “Gelen görüşleri dikkate alan Komisyon, geri çekilme kararını onaylamıştır,” ifadelerini kullandı.
Yapay Zeka Sorumluluğu Direktifi Neyi Amaçlıyordu?
2022 yılında önerilen Yapay Zeka Sorumluluk kuralları, yapay zeka tabanlı bir ürün veya hizmetten zarar gören tüketicilere, zararlarının telafisi için uyumlu ve net bir yol sunmayı hedefliyordu. Ancak teklif, sunulduğu günden bu yana önemli bir ilerleme kaydedememişti.
Almanya’dan Avrupa Parlamentosu üyesi Axel Voss (EPP) gibi bazı milletvekilleri, Yapay Zeka Yasası’nın imzalanmasının hemen ardından bu sorumluluk konusunun ele alınması gerektiğini savunarak teklifin devam etmesi için baskı yapmıştı.
AB Teknoloji Komiseri Henna Virkkunen, planlanan direktifin üye devletlerin “kuralları farklı şekillerde uygulamalarına” yol açabileceğini belirtti ve ekledi: “AB’de YZ için dengeli ve adil bir düzenleyici ortama sahip olma kararlılığımızı sürdürdüğümüz için ilgili paydaşları dinlemeye devam ediyoruz. Önceki tekliflerin müzakerelerinden dersler çıkaracağız.”
Standart Temel Patentler (SEP) Düzenlemesi
Patentlere ilişkin teklif, geri çekildiği sırada karar alma sürecinde daha ileri bir aşamadaydı. Nisan 2023’te Komisyon, özellikle otomotiv, akıllı enerji ve ödeme sistemleri gibi sektörlerde kullanılan teknolojileri koruyan Standart Temel Patentler (SEP) için bir düzenleme planı açıklamıştı.
Bu kurallar Şubat 2024’te Parlamento tarafından kabul edilmesine rağmen, Komisyon’un teklifi geri çekme niyeti sektörde şaşkınlık yarattı. Sanayi Komiseri Stéphane Séjourné, daha geniş bir mutabakat sağlama umuduyla dosyanın geri çekildiğini ifade etmişti.
Komisyon, mevcut durumda “ne Parlamento’nun ne de Konsey’in SEP Teklifi için açık bir destek sinyali vermediğini” belirtiyor ve “koşullar değişirse” politika duruşunu yeniden değerlendireceğini ekliyor.
Sadeleştirme Gündemi ve Hukuki Tepkiler
Bu iki dosyanın kaldırılması, Komisyon’un bürokrasiyi azaltma ve sadeleştirme gündemiyle uyumlu bir adım olarak görülüyor. Komisyon Üyesi Virkkunen, başta KOBİ’ler olmak üzere işletmeler üzerindeki raporlama yükünü hafifletmeyi amaçlayan bir dijital uygunluk kontrolü yapılacağını ve 10 Aralık’ta bir “omnibus” sadeleştirme paketi sunulacağını duyurmuştu.
Öte yandan, yasa yapıcı Tiemo Wölken (Almanya/S&D), iki yasanın geri çekilme sürecindeki şeffaflık eksikliği nedeniyle Komisyon’a dava açacağını belirtti. Wölken, kararın Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen‘in Paris’teki Yapay Zeka Zirvesi’nde ABD’li yetkililerle görüşmesinin ardından alındığına dikkat çekti.