F-35 Savaş Uçaklarının Endişe Verici Kaza Geçmişi
ABD merkezli Lockheed Martin tarafından üretilen F-35 savaş uçakları, sık sık gündeme gelen güvenilirlik ve bakım sorunlarıyla dikkat çekiyor. Son olarak California eyaletinde bir donanma F-35’inin düşmesi, bu modern savaş uçağının 2018’den bu yana karıştığı 10’dan fazla ciddi kazayı tekrar hatırlattı. İşte F-35’lerin kayıtlara geçen önemli kazaları:
28 Eylül 2018
Bir ABD ordusu F-35B’si, South Carolina kıyılarında eğitim uçuşu esnasında düştü. Pilot fırlatma koltuğu sayesinde kurtulmayı başardı. Kazanın nedeni, üretim hatası olarak kayıtlara geçen motor yakıt tüpü patlamasıydı.
9 Nisan 2019
Japonya Hava Kuvvetleri’ne ait bir F-35A, dört uçaklık bir eğitim sortisi sırasında Pasifik Okyanusu üzerinde kayboldu. Uçağın denize düştüğü tespit edilirken, pilotun cansız bedenine aylar sonra ulaşıldı.
19 Mayıs 2020
Florida’daki Eglin Hava Kuvvetleri Üssü’ne zorunlu iniş yapmaya çalışan bir ABD Hava Kuvvetleri F-35’i, pistte devrilerek alev aldı ve kullanılamaz hale geldi. Soruşturmada kazanın, aşırı hız ve uçuş kontrol sistemlerindeki bir sorundan kaynaklandığı belirlendi.
29 Eylül 2020
ABD Deniz Piyadelerine ait bir F-35, havada yakıt ikmali sırasında tanker uçağı ile temas ederek kaza yaptı. Pilot başarılı bir şekilde fırlatılırken, uçak enkazı kullanılamaz hale geldi. Tanker uçak ise California’da bir tarlaya zorunlu iniş yaptı.
17 Kasım 2021
İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri’ne ait bir F-35B, HMS Queen Elizabeth uçak gemisinden kalkışı sırasında Akdeniz’e düştü. Pilot kurtulurken, uçak denizden çıkarıldı.
4 Ocak 2022
Güney Kore Hava Kuvvetleri’ne ait bir F-35A, bir kartala çarpması sonucu ağır hasar aldı ve Seosan Hava Üssü’ne acil iniş yaptı. Uçak, onarılamayacak durumda olduğu için envanterden düşüldü. İniş takımı arızası da kazanın nedenleri arasında gösterildi.
24 Ocak 2022
Bir F-35, Güney Çin Denizi’nde bulunan USS Carl Vinson uçak gemisine iniş yaparken kaza geçirdi. Gemi güvertesine çarptıktan sonra denize düşen uçaktan pilot kurtulmayı başardı ancak kazada 7 denizci yaralandı.
19 Ekim 2022
Utah’taki Hill Hava Kuvvetleri Üssü’ne yaklaşırken düşen bir F-35, tamamen kullanılamaz hale geldi. Hava veri sistemindeki bir hata nedeniyle pilotun uçağın kontrolünü kaybettiği açıklandı.
17 Eylül 2023
South Carolina’da bir ABD Deniz Piyadeleri F-35’i, pilotun otopilot moduna alıp fırlatma koltuğunu kullanmasının ardından düştü.
29 Mayıs 2024
New Mexico’da bir F-35, havalimanından kalktıktan kısa bir süre sonra düştü. Pilot fırlatma koltuğunu kullansa da ciddi şekilde yaralanarak hastaneye kaldırıldı.
29 Ocak 2025
Alaska’daki Eielson Hava Kuvvetleri Üssü’nde düşen bir F-35, önemli ölçüde hasar aldı. Pilot kontrol amaçlı hastaneye sevk edildi.
30 Temmuz 2025
California’daki Lemoore Donanma Hava Üssü yakınlarında bir donanma F-35’i düştü. Pilot fırlatma sistemi sayesinde kazadan sağ kurtuldu.
Güvenilirlik ve Bakım Sorunları Raporlara Yansıdı
ABD Operasyonel Test ve Değerlendirme Müdürlüğü’nün raporlarına göre, F-35 filosu güvenilirlik ve bakım hedeflerinin altında kalıyor. 2023’te göreve hazır olma oranı hedeflenen %65 yerine sadece %51 olarak gerçekleşti. ABD Hükümeti Hesap Verebilirlik Ofisi raporuna göre ise filonun idame maliyeti 2018’de 1,1 trilyon dolardan 2023’te 1,58 trilyon dolara yükseldi.
Raporda, “F-35’in görevini yerine getirme kabiliyeti de son 5 yılda düşüş eğilimine girmiştir.” değerlendirmesi yer aldı.
Elon Musk’tan F-35 Eleştirisi
SpaceX’in kurucusu Elon Musk, F-35 projesini sıkça eleştiren isimlerden biri. Musk, uçağın tasarımını “ihtiyaç ve hedeflerin yanlış belirlenmesi” olarak nitelendiriyor.
Musk, “Bu da uçağı, pahalı ve karmaşık, her telden çalan ama hiçbirinde uzman olmayan bir araç haline getirdi,” ifadelerini kullanmıştı. Musk ayrıca “Mürettebatlı hava araçları, ucuz dron sürüleri tarafından anında yok edilecek,” diyerek insanlı savaş uçakları çağının kapandığını savunuyor.